Devletin asgari ücret oyunu (gerçek asgari ücret 1300 TL mi?)
Merhaba Sevgili okuyucularımız
Yeni yılın bu ilk yazısında sorularınıza kısa bir ara verip sizlere gündemde olan ve çalışan kesimi yakından ilgilendiren asgari ücret konusundan söz etmek istiyorum. Geçen yıl seçim arifesinde tüm siyasi partilerin seçim vaatleri arasında asgari ücretin arttırılması en önde gelen seçim vaatlerinden biriydi. Öyle ki siyasi partilerimiz bu konuda adeta kıyasıya bir yarış içindeydiler.
İktidara geldiklerinde asgari ücreti CHP 1500 TL, MHP 1400 TL (100TL de ulaşım desteği vaat ediyor.) HDP 1800TL, SP-BBP ittifakı ise 1500 TL yapacağını söylüyordu. Yeniden iktidar olacağına emin olduğundan mı nedir bilinmez ama AKP bu konuda en mütevazı rakamı ön gördü ve 1300 TL dedi.
Bu arada ülkemizde yaşanılan bunca olumsuzluktan sonra ilginç bir biçimde seçimlerden yine birinci parti olarak çıkan AKP’den seçim öncesi vaadi olan 1300 TL asgari ücret elbette ki beklenmeye başlandı.
Ancak ülke gerçekleri bir kez daha gösterdi ki seçim öncesi vaat vermek kolay uygulamak ise zordu. Her şeyden önce işveren kesimi asgari ücretin geçen yıla oranla neredeyse %40’ın üzerinde bir tutarda arttırılmasına ciddi bir tepki gösterdi. Gerçekten de 2015 yılının sonu itibarı ile net asgari ücret 910,43 TL iken 2016 yılının başı itibarı ile 1300 TL olması asgari ücretin 389,57 TL arttırılması anlamına geliyordu ve bu tutar oransal olarak %42 civarından bir artış demekti.
Asgari ücretin sadece son 10 yıldaki gelişimine baktığımızda aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere böyle bir artış hiç görülmedi.
(*) Tablodaki tutarlar yılsonu itibarı ile brüt tutarları göstermektedir.
(*) 2007 yılından itibaren asgari ücret 2 yarıyıl için farklı tutarlar olarak uygulanmaktadır.
Netice itibarı ile Aralık ayında toplanan asgari ücret tespit komisyonu beklendiği şekilde asgari ücreti 1300 TL net olarak açıkladı. Komisyonda işveren tarafı bu tutara muhalefet şerhini koydu ve Devletin bu artışın belirli bir kısmını üstlenmesini talep etti. Bu konuda çeşitli formül arayışları sürüyor. Devlet meydana gelen bu artışın belirli bir tutarını işverenlere yansıtmamak eğiliminde olmakla birlikte uygulamanın şekli yakında netleşecek.
Gerçek asgari ücret 1300 TL değil 1,177.46 TL’dir.
Şimdi bu açıklamalardan sonra dikkatinizi asıl yazımızın başlığında yer alan konuya çekmek istiyorum. Asgari ücret aslında genellikle brüt olarak açıklanır. Ancak vatandaşı doğal olarak ilgilendiren brüt tutar değil eline geçecek olan net tutardır. Bu yıl alışılanın aksine hep net tutardan söz edildi ve bu tutar 1.300 TL. idi. Brüt asgari ücret ise 1.647.- TL olarak açıklandı. Oysa 1.647 TL brüt ücretin neti 1300 TL değil 1.177.46 TL’dir. Buyurun hesabı aşağıda sunuyorum;
Açıklanan brüt asgari ücret:
Açıkça görülebileceği gibi aslında bürüt 1.647 TL olarak açıklanan asgari ücretin neti 1.300 TL değil 1.177.46 TL’dir.
Şark kurnazlığı
Pekiyi ama o halde asgari ücret nasıl 1.300 TL oluyor derseniz formülü gayet basit;
Bu yıl bekâr bir çalışana Devletçe sağlanmış olan asgari geçim indirimi 123,52 TL’dir. Bu tutarı asgari ücretin neti olan 1.177.46 TL ye eklerseniz ( 1.177.46 + 123,52 = 1,300.99 ) ortaya telaffuz edilen tutar çıkıyor.
Olması gereken nedir?
Öncelikle belirtmeliyiz ki AGİ (asgari geçim indirimi) ücrete ilave olarak işçiye sağlanmış olan bir haktır. Yani AGİ ücrete dâhil bir tutar değil, ayrıca ödenmesi gereken bir tutardır. Siz eğer net 1.300 TL asgari ücret açıkladıysanız bu ücretin brüt tutarı 1,647 TL değil, 1.818.41 TL’dir. Bu durumda 2016 yılında bekâr bir çalışanın eline geçmesi gereken ücret 1.300 TL net + 123,52 AGİ ile birlikte 1.423.53 TL olmalıdır.
Ancak hükümet seçim vaadini yerine getirdiğini ispatlamak uğruna aslında işçilere Devletçe sağlanmış bir hak olan ve işçiye ayrıca ödenmesi gereken asgari geçim indirimini asgari ücretin içine katarak bu ücreti 1.300 TL’ye çıkardığını ilan etti. Bunun adı eskilerin dediği gibi şark kurnazlığı olsa gerek. Bu duruma çalışan kesimin temsilcilerinin henüz itiraz etmemesi de bana ayrıca ilginç geldi. Oysa ortada hukuksal açıdan da problemli bir durum var ve bu konuya tüm çalışanlar adına vakit geçirmeden el atılmalıdır.
Yeni yılın bu ilk yazısında sorularınıza kısa bir ara verip sizlere gündemde olan ve çalışan kesimi yakından ilgilendiren asgari ücret konusundan söz etmek istiyorum. Geçen yıl seçim arifesinde tüm siyasi partilerin seçim vaatleri arasında asgari ücretin arttırılması en önde gelen seçim vaatlerinden biriydi. Öyle ki siyasi partilerimiz bu konuda adeta kıyasıya bir yarış içindeydiler.
İktidara geldiklerinde asgari ücreti CHP 1500 TL, MHP 1400 TL (100TL de ulaşım desteği vaat ediyor.) HDP 1800TL, SP-BBP ittifakı ise 1500 TL yapacağını söylüyordu. Yeniden iktidar olacağına emin olduğundan mı nedir bilinmez ama AKP bu konuda en mütevazı rakamı ön gördü ve 1300 TL dedi.
Bu arada ülkemizde yaşanılan bunca olumsuzluktan sonra ilginç bir biçimde seçimlerden yine birinci parti olarak çıkan AKP’den seçim öncesi vaadi olan 1300 TL asgari ücret elbette ki beklenmeye başlandı.
Ancak ülke gerçekleri bir kez daha gösterdi ki seçim öncesi vaat vermek kolay uygulamak ise zordu. Her şeyden önce işveren kesimi asgari ücretin geçen yıla oranla neredeyse %40’ın üzerinde bir tutarda arttırılmasına ciddi bir tepki gösterdi. Gerçekten de 2015 yılının sonu itibarı ile net asgari ücret 910,43 TL iken 2016 yılının başı itibarı ile 1300 TL olması asgari ücretin 389,57 TL arttırılması anlamına geliyordu ve bu tutar oransal olarak %42 civarından bir artış demekti.
Asgari ücretin sadece son 10 yıldaki gelişimine baktığımızda aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere böyle bir artış hiç görülmedi.
(*) Tablodaki tutarlar yılsonu itibarı ile brüt tutarları göstermektedir.
(*) 2007 yılından itibaren asgari ücret 2 yarıyıl için farklı tutarlar olarak uygulanmaktadır.
Netice itibarı ile Aralık ayında toplanan asgari ücret tespit komisyonu beklendiği şekilde asgari ücreti 1300 TL net olarak açıkladı. Komisyonda işveren tarafı bu tutara muhalefet şerhini koydu ve Devletin bu artışın belirli bir kısmını üstlenmesini talep etti. Bu konuda çeşitli formül arayışları sürüyor. Devlet meydana gelen bu artışın belirli bir tutarını işverenlere yansıtmamak eğiliminde olmakla birlikte uygulamanın şekli yakında netleşecek.
Gerçek asgari ücret 1300 TL değil 1,177.46 TL’dir.
Şimdi bu açıklamalardan sonra dikkatinizi asıl yazımızın başlığında yer alan konuya çekmek istiyorum. Asgari ücret aslında genellikle brüt olarak açıklanır. Ancak vatandaşı doğal olarak ilgilendiren brüt tutar değil eline geçecek olan net tutardır. Bu yıl alışılanın aksine hep net tutardan söz edildi ve bu tutar 1.300 TL. idi. Brüt asgari ücret ise 1.647.- TL olarak açıklandı. Oysa 1.647 TL brüt ücretin neti 1300 TL değil 1.177.46 TL’dir. Buyurun hesabı aşağıda sunuyorum;
Açıklanan brüt asgari ücret:
Açıkça görülebileceği gibi aslında bürüt 1.647 TL olarak açıklanan asgari ücretin neti 1.300 TL değil 1.177.46 TL’dir.
Şark kurnazlığı
Pekiyi ama o halde asgari ücret nasıl 1.300 TL oluyor derseniz formülü gayet basit;
Bu yıl bekâr bir çalışana Devletçe sağlanmış olan asgari geçim indirimi 123,52 TL’dir. Bu tutarı asgari ücretin neti olan 1.177.46 TL ye eklerseniz ( 1.177.46 + 123,52 = 1,300.99 ) ortaya telaffuz edilen tutar çıkıyor.
Olması gereken nedir?
Öncelikle belirtmeliyiz ki AGİ (asgari geçim indirimi) ücrete ilave olarak işçiye sağlanmış olan bir haktır. Yani AGİ ücrete dâhil bir tutar değil, ayrıca ödenmesi gereken bir tutardır. Siz eğer net 1.300 TL asgari ücret açıkladıysanız bu ücretin brüt tutarı 1,647 TL değil, 1.818.41 TL’dir. Bu durumda 2016 yılında bekâr bir çalışanın eline geçmesi gereken ücret 1.300 TL net + 123,52 AGİ ile birlikte 1.423.53 TL olmalıdır.
Ancak hükümet seçim vaadini yerine getirdiğini ispatlamak uğruna aslında işçilere Devletçe sağlanmış bir hak olan ve işçiye ayrıca ödenmesi gereken asgari geçim indirimini asgari ücretin içine katarak bu ücreti 1.300 TL’ye çıkardığını ilan etti. Bunun adı eskilerin dediği gibi şark kurnazlığı olsa gerek. Bu duruma çalışan kesimin temsilcilerinin henüz itiraz etmemesi de bana ayrıca ilginç geldi. Oysa ortada hukuksal açıdan da problemli bir durum var ve bu konuya tüm çalışanlar adına vakit geçirmeden el atılmalıdır.
