İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (Human Rights Watch-HRW) yeni yayımlanan Dünya Raporu’nda, “Türkiye 2017’de Cumhurbaşkanı’nın yetkilerini suistimal etmesine karşı yeterli denge ve kontrol mekanizmalarını içermeyen bir başkanlık sistemini uygulamaya soktu” ifadesi yer aldı. “On yıllardır yapılmış en önemli değişiklik” olarak tanımlanan başkanlık sistemi, “insan hakları ve hukukun üstünlüğü açısından bir gerileme” olarak yorumlandı.

OHAL ELEŞTİRİSİ

Raporda referandumun, “15 Temmuz 2016 darbe girişiminin ardından ilan edilen olağanüstü hâl (OHAL) sürerken, medyanın ağır bir şekilde sansüre uğradığı, çok sayıda gazetecinin ve Kürt yanlısı muhalefet milletvekilinin hapiste tutulduğu koşullar altında gerçekleştiğine” dikkat çekildi. Raporda, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Başkanı Taner Kılıç’ın “terör örgütü üyesi” olduğu yönünde “uyduruk bir suç isnadıyla” tutuklu olarak hapiste olduğu belirtildi. Tutuklu bulunan iş insanı ve sivil toplum önderi Osman Kavala’nın hakkında darbe girişimine katıldığı yönündeki “düzmece iddialara ilişkin” bir soruşturma yürütüldüğü de kaydedildi.

Raporda şu ifadeler yer aldı:

“Türkiye hükümeti mahkemeler ve savcılıklar üzerinde çok büyük bir baskı uyguladı.”

“Terörle mücadele yasalarının yaygın bir şekilde istismar edilmesi, 2016 darbe girişiminden sorumlu olanların yargılanması yönündeki meşru çabaları baltaladı. 2017’de gazetecilere siyasi saiklerle, terörle mücadele ile ilişkili suçlar isnat edilerek açılmış çok sayıda dava başladı, hükümet ayrıca insan hakları savunucularını da hedef aldı.”

“Çıkan KHK’lardan çoğu insan haklarının korunmasına yönelik mekanizmaları zayıflatan ve Türkiye’nin uluslararası insan hakları hukuku altındaki yükümlülükleriyle çelişen önlemler içeriyor.”

“Hükümet, Olağanüstü Hal’de kamu görevinden çıkartılan 100 bini aşkın devlet memuru ve kapatılan medya mecraları, dernek ve vakıflar ve diğer kurumlar için bir tazmin ve telafi mekanizması sunmadı.”

“Halkların Demokrasi Partisi’nin (HDP) aralarında partinin eş başkanı Selahattin Demirtaş’ın da bulunduğu üyeleri terörle mücadele kapsamındaki suçlamalarla, bir yılı aşkın bir süredir hapiste tutuluyorlar.”

“Hükümet güneydoğudaki belediyelerin neredeyse tamamına el koyarak, bölgedeki insanları seçilmiş temsilcilerinden mahrum bıraktı.”

“Yetkililer sık sık kitlesel toplantıları keyfi bir şekilde yasaklıyor ve barışçı gösterileri şiddet yöntemleriyle dağıtıyorlar.”

“Türkiye’de OHAL altında 500’den fazla avukat tutuklanarak hapse atıldı, 1000’nin üzerinde avukat hakkında da dava açıldı. Haklarında dava açılan avukatların çoğunun FETÖ ile bağlantılı olduğu iddia ediliyor.”

“2017 yılında, özellikle de terörle mücadele yasası kapsamında gözetim altında tutulan kişiler tarafından, polis gözetimi altında işkence ve kötü muamele yapıldığına ilişkin yaygın bildirimlerde bulunuldu.”

“Yarım milyona yakın Suriyeli mülteci çocuk okullara kayıt yaptırmış durumda ama en az 380 bin çocuk okula gitmiyor. Emek sömürüsüne dayalı çalışma koşulları ve fakirlik, tam korumaya erişimin olmaması durumunu daha da ağırlaştırıyor.”