Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Parti Meclisi Üyesi, Kocaeli Milletvekili Haydar Akar, yap-işlet-devret modeliyle, hazine garantisi verilerek inşa edilen köprü, tünel ve havaalanlarının döviz kuru üzerinden yapılan sözleşmeleri nedeniyle ülkenin uğradığı zararı gündeme getirdi. Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) CHP Grubu adına milletvekili arkadaşlarıyla birlikte araştırma önergesi veren Akar, zararın araştırılmasını talep etti.

ARAÇ GEÇİŞ GARANTİSİ

Dövizdeki 1 kuruşluk yükselişin ülkeyi 310 milyon lira daha borçlandırdığını ifade eden CHP'li Akar araştırma önergesinde şu ifadeleri kullandı; “Özellikle son yıllarda hayata geçirilen projeler de verilen hazine garantileri ve araç geçiş garanti rakamları arasında büyük farklar ortaya çıktığı gibi bu da hazineye dolayısı ile milletimize büyük yükler getirmektedir. Örneğin yap- işlet- devret modeli ile yapılmış olan İzmit Körfez Geçişi (Osmangazi Köprüsü) için 15.03.2013 tarihinde sözleşme yapılmış ve yüklenici firmaya yapım+işletme toplam 22 yıl 4 ay (15.07.2035) tarihine kadar işletme hakkı tanınmıştır. 2013 tarihindeki döviz kuru olarak maliyeti 1 milyar 300 milyon dolar olan ( TL olarak 2 milyar 355 milyon) Osmangazi köprüsü için işletici firmaya hazine tarafından 40 bin araç geçişi garanti verilmiştir.

KOCAELİ'NİN ZARARI 1 MİLYAR 400 MİLYON

Ancak günlük 40 bin araç garantisi geçen 1 yıla rağmen sağlanamamıştır. Osmangazi Köprüsü için garanti edilen 1 yıl için araç sayısı 14 milyon 600 bin, geçen araç sayısı 2017’de 5 milyon, geçmeyen araç 9 milyon 600 bin olmuştur. Sözleşmede 35 dolar+KDV olarak belirlenen ve 37,5 dolar olan geçiş ücreti 2 Ocak 2017 itibari ile 131 TL, 2 Ocak 2018 itibari ile de 140 TL olark belirlenmişken İdarece yapılan indirim doğrultusunda 2017 de 65,65 TL olan geçiş ücreti 2018 yılı için 71 TL olmuş ve bu farkın hazine tarafından ödenmesi de köprüyü Deli Dumrul Köprüsü'ne dönüştürmüştür.2017 yılında hazine garantisinden dolayı sadece Osmangazi Köprüsü için devletin işletmeci firmaya ödemesi gereken tutar 1 milyar 400 milyonu bulmuştur.

1 YILDA MALİYET KADAR ÖDEME

Yavuz Sultan Selim Köprüsü; yıllık garanti edilen araç sayısı 49 milyon 275 bin, geçen araç sayısı 15 milyon geçmeyen araç 34 milyon olmuştur. Yine Hazine garantisi nedeni ile 1 yıl için hazine firmaya 400 milyonun üzerinde ödeme yapmak zorunda bırakılmıştır. Avrasya Tüneli; yıllık garanti edilen araç sayısı 25 milyon, geçen araç sayısı 15 milyon, geçmeyen araç sayısı 10 milyon olurken 2017 yılında hazineye yükü 123 milyon TL olmuştur. Sadece 2 köprü ve Avrasya Tüneli'ne bakıldığında yıl sonu itibariyle hazinenin Osmangazi Köprüsü'nün maliyeti kadar bir ödemeyi işletmeci şirketlere yapacağı görülmektedir. Diğer yap- işlet- devret projeleri de göz önünde bulundurulduğunda önümüzdeki yıllarda zararın daha da büyüyeceği görülmekte ve gelecekte hazinenin bu yükün altından kalkması zorlaşacağı gibi vatandaşlarımıza yeni vergiler olarak geri döneceği de ortadadır.

ÖNLENMESİ VE TEDBİR ALINMASI İÇİN…

Yine havaalanlarındaki garanti yolcu sayıları ile gerçekleşen yolcu sayıları da çok uzak kalmış sadece Zafer Havaalanı'nda her bir yolcu için iç hatlarda 2 Euro dış hatlarda 10 Euro garanti veren hazinenin 6 yılda garanti yolcu sayısının 5 milyon 211 olduğu sayıştay raporlarında görülmüştür. Gerçekleşen sayı ise sadece 215 bin kişi olmuştur. Bu durum 6 yıl sonunda yine hazinenin işletmeci firmaya 27 milyon Euro ödemesine neden olmuştur. Bu projelerdeki tablo yüzünden hükümet 1 yıl için 6,3 milyar lira bütçe ayırmak zorunda kalmıştır.Şehir hastaneleri projelerinin de devreye girmesi yıllar geçtikçe 30, 40, 50 milyar gibi tutarların işletici firmalara ödenmesi gerekeceği ortadadır. Yukarıda belirtmiş olduğum hususlar da göstermektedir ki yap- işlet- devret modellerindeki hazine garantileri ve araç garantisi büyük bir kamu zararına yol açmaktadır. Bunun önlenmesi ve gereken tedbirlerin alınması için bir meclis araştırması açılması zaruri olarak görülmektedir.

ÇOK RİSKLİ BOYUTLARA ULAŞTI

Ülkemizde 1984 yılında ilk yasal düzenlemelerin yapıldığı yap-işlet-devret modeli ile enerji, ulaştırma, sağlık, tarım, madencilik, turizm olmak üzere bu model uygulanmaktadır. Kamu Özel İşbirliği şeklinde hayata geçirilen kamu hizmeti nitelikli projeler, AKP döneminin son 4 yılında çok riskli boyutlara ulaşmıştır. Bu risklerin ana başlıkları; Özel sektörün kullandığı kredilere hazine garantisi verilmesi, söz konusu hizmetlerin bedelleri Yabancı Para cinsinden ve fahiş tutarlarda belirlenmesidir. Dolayısı ile hizmeti kullanmak durumunda olan vatandaş vergi karşılığında alması gereken hizmete ekstradan para ödemektedir.

31 MİLYAR DOLAR GARANTİ BORCU

Merkez Bankası'nın tespitine göre hazine garantilerinin toplamı 31 milyar dolardır. Bu durumda döviz kurundaki her 1 kuruşluk artışın hazine garantilerinde TL bazında hazineye dolayısı ile millete getiridiği yük 310 milyon TL'dir. Özetle belirtmiş olduğum nedenler doğrultusunda kamu özel işbirliği ve yap-işlet-devret modellerindeki kamu zararlarının ortaya çıkarılması, yapılan fizibilite çalışmaların eksik yönleri, bu projelerin gerçek maliyetleri, sözleşmelerdeki hataların belirlenmesi ve gereken tedbirlerin alınması amacı ile Anayasanın 98, İç tüzüğün 104 ve 105 maddeleri uyarınca meclis araştırması açılmasını saygılarımla arz ederim.(Sözcü)