Tolga Kaan Ateşli

Türkiye sermayesinin içerisinde bulunduğu kriz, emekçi halkın mutfağına da radikal bir biçimde yansımış durumda. Market reyonlarında, pazar tezgahlarında yer alan gıda malzemeleri arasında son bir kaç yıl içerisinde neredeyse zam gelmeyen ürün kalmadı. İşsizliğin tavana vurduğu ülkemizde, çok kısa aralıklarla yapılan zamlar dikkati çekse de, oranlar oturulup incelendiğinde dehşet verici rakamlar göze çarpıyor. Ekmekten peynire, salatalıktan patlıcana bütün gıda ürünleri zam konusunda birbiriyle yarışıyor. 

Durumu daha iyi okuyabilmemiz adına Yurt Haber Merkezi olarak, sizler için ufak bir karşılaştırma derledik. Derlememiz, yurttaşların neden uzun tanzim satış kuyruklarında saatlerce beklediğini de göstermiş oluyor. 

Çalışmamızda okurlarımız tarafından bize ulaştırılan 2 ayrı markete ait alışveriş fişleri yer alıyor. Marketlerden birine A Marketi, diğerine B Marketi ismini verdik. Önce 2018 yılına ait ürün fiyatlarını derledik, sonrasında da aynı ürünlerin bugün Türk Lirası cinsiyle ne kadara denk düştüğüne baktık. Tahmin edilmesi zor olmayacağı üzere, 2018'e ait fişteki ürünleri, bugün almaya kalktığımızda araya fazlaca fark eklememiz gerekiyor, bu da onlarca Türk Lirası'na denk düşüyor.

İşte iki ayrı marketin, 2018 ve 2019 yıllarına ait alışveriş fişlerinin karşılaştırması: 

A MARKETİ

Şeftali 1 kg: 7 Lira 30 Kuruş – 19 Lira

Çift katlı tuvalet kağıdı 12’li: 3 lira 10 Kuruş – 7 Lira 45 Kuruş

Oyuncaklı Sakız: 1 Lira 25 Kuruş – 2 Lira

Geleneksel fermente sucuk: 18 Lira 45 Kuruş – 21 Lira

Badem salatalık: 4 Lira 44 Kuruş – 7 Lira 49 Kuruş

Pembe domates: 4 Lira 44 Kuruş – 8 Lira 99 Kuruş

Pastorize günlük süt: 2 Lira 50 Kuruş – 5 Lira 25 Kuruş

Naneli şeker: 1 Lira 75 Kuruş – 2 Lira 50 Kuruş

Arpa 500 gr: 1 Lira 15 Kuruş – 1 Lira 60 Kuruş

Kıvırcık salata: 3 Lira 49 Kuruş – 3 Lira 99 Kuruş

Tam buğday ekmeği: 1 Lira 95 Kuruş – 2 Lira 55 Kuruş

Çöp torbası: 1 Lira 40 Kuruş – 1 Lira 75 Kuruş

Büzgülü Çöp Torbası: 2 Lira 50 Kuruş – 3 Lira 30 Kuruş

Biber dolma 1 kg: 1 Lira 52 Kuruş – 9 Lira 95 Kuruş

Kaymaklı yoğurt 1 kg: 5 Lira 45 Kuruş – 6 Lira 85 Kuruş

Islak Mendil: 1 Lira 60 Kuruş – 2 Lira 60 Kuruş

Beyaz Peynir 500 gr: 6 Lira 20 Kuruş - 9 Lira 95 Kuruş

Labne peynir 400 gr: 8 Lira 95 Kuruş – 9 Lira 45 Kuruş

Çilek 1 kg: 8 Lira 86 Kuruş – 16 Lira 90 Kuruş

Kaymaklı ekmek kadayıfı: 4 Lira 95 Kuruş – 5 Lira 75 Kuruş

Dere otu: 1 Lira 99 Kuruş – 2 Lira 95 Kuruş

Salkım Dökme Domates 1kg: 6 Lira – 8 Lira 99 Kuruş

Carliston biber: 2 Lira 50 Kuruş - 5 Lira 99 Kuruş

Oluklu sünger 5’li: 1 Lira 95 Kuruş – 3 Lira 25 Kuruş

Armut 1 kg: 5 Lira – 6 Lira 90 Kuruş

A marketinde 2018 yılında yapılan alışverişin tutarı 108,69 Lirayken, 2019 yılında yapılan aynı ürünleri içeren alışverişin tutarı 176,70 Lira. Fark 68,1 Lirayken, zam oranı yüzde 62.57'ye denk düşüyor.

B MARKETİ

İthal muz 1 kg: 16 Lira 60 Kuruş – 19 Lira 98 Kuruş

Yoğurt 900 gr: 9 Lira 99 Kuruş – 10 Lira 99 Kuruş

Nane adet: 1 Lira 49 Kuruş – 1 Lira 99 Kuruş

Havuç 1 kg: 2 Lira 10 Kuruş – 3 Lira

Roka adet: 1 Lira 49 Kuruş – 1 Lira 99 Kuruş

Köy ekmeği paket: 2 Lira 65 Kuruş – 4 Lira 25 Kuruş

Sade kahve 50g: 10 Lira 99 Kuruş – 15 Lira 90 Kuruş

Sarımsak adet: 3 Lira 99 Kuruş - 9 Lira 99 Kuruş

Kola 1lt.: 3 Lira 10 Kuruş – 3 Lira 75 Kuruş

Peynir 500 gr: 11 Lira 99 Kuruş – 26 Lira 99 Kuruş

Yoğurt 1250 gr: 6 Lira 29 Kuruş – 9 Lira 99 Kuruş

Ton balığı: 12 Lira 99 Kuruş – 20 Lira 99 Kuruş

Küçük kek: 50 Kuruş – 75 Kuruş

Elma suyu 1lt: 3 Lira 69 Kuruş – 5 Lira 50 Kuruş

Zeytin 1 kg: 8 Lira 58 Kuruş – 16 Lira 99 Kuruş

Kakao 50gr: 1 Lira 49 Kuruş – 3 Lira 29 Kuruş

Krem peynir 200 gr: 4 Lira 99 Kuruş - 6 Lira 75 Kuruş

Mayonez 365 gr: 5 Lira 89 Kuruş – 9 Lira 39 Kuruş

Ezine peyniri: 9 Lira 72 Kuruş – 26 Lira 24 Kuruş

Peynir 200 gr: 4 Lira 99 Kuruş - 7 Lira 99 Kuruş

B marketinde 2018 yılında yapılan alışverişin tutarı 123,52 Lirayken, 2019 yılında yapılan aynı ürünleri içeren alışverişin tutarı 206 Lira 71 Kuruş.  Fark 83,19 Lirayken, zam oranı yüzde 67.34'e denk düşüyor.

Akaryakıt fiyatlarında da durum aynı:

Ekonomik krizin yaşantımıza yansımalarını elbette yalnızca gıda malzemelerinde görmüyoruz. Ev kiralarından kitap fiyatlarına kadar, para karşılığı satın alınabilecek her şeye zam geldi. Akaryakıt fiyatlarında da durum aynı. Aynı petrol şirketine ait tesiste, 2016 yılında 100 Lira'ya 26.32 lt motorin alınabilirken, 2019 yılında 100 Lira'ya 15.80 lt motorin alınabiliyor. Bu durumda 3 yıl içerisinde aynı miktarda motorin %66.57 zamla alınabiliyor.