Son günlerde bu tür paylaşımların çok fazla yapıldığını belirten Dernek Başkanı Dr. Deniz Öner, hatta alıcı ve vericiyi bir araya getirmek üzere açılmış sayfalar bulunduğunu söyleyerek, organ ticareti uyarısı yaptı.
Sosyal medyadaki paylaşımlarda özellikle arananın kan değil, nakil için karaciğer olduğunun belirtildiğini söyleyen Tüketici Sorunları Derneği TÜSODER Genel Başkanı Dr. Deniz Öner, paylaşımlarda karaciğerin kısa sürede kendini yenileyen bir organ olduğu bilgisine de yer verildiğini aktardı.

TÜSODER adına açıklama yapan Dr. Öner, “Ülkemizde en az 40 bin kişinin organ ve doku bağışı beklediği ve 2 bin kişinin her yıl bu bekleme sırasında yaşamını kaybettiği bir gerçektir” dedi.

Sosyal medyadan yapılan “Karaciğer nakli donörüne ihtiyaç var” şeklindeki paylaşımlar nedeniyle yasal yollar dışında yapılan organ nakli ve organ ticareti tehdidine dikkat çeken Dr. Öner’in açıklaması özetle şöyle:

“Tedavisi sadece doku veya organ nakli ile mümkün olan hastaların organ nakli hizmetleri, Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun ve Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği esaslarına göre yapılmaktadır. Buna göre tüm organ ve doku ihtiyaçları Türkiye Organ ve Doku Bilgi Sistemi’ne (TODS) kaydedilmekte ve hastaneler nakil bekleyenler için sıraya girmektedir.

Yoğun bakımda beyin ölümü gerçekleşen vaka sonrası, ailesi onay verdiğinde bu sıraya göre en uygun alıcı ile organlar eşleştirilmektedir.

"CANLI VERİCİLERDEN ORGAN NAKLİ YASAYLA BELİRLENMİŞTİR"

Canlı vericilerden organ nakli ise çok daha ağır yasal sorumluluklar yüklemektedir. Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliğinin 16. Maddesi; 'Türkiye Organ ve Doku Bilgi Sistemi (TODS) kaydı yapılmak kaydıyla, alıcının en az iki yıldan beri fiilen birlikte yaşadığı eşi ile dördüncü dereceye kadar (dördüncü derece dahil) kan ve kayın hısımlarından yapılabilir' şeklinde düzenlenmiştir.

"ORGAN VE DOKU ALINMASI VE SATILMASI YASAKTIR"

Bir bedel veya başka çıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve satılması yasaktır. Akraba dışı organ nakli için ise etik komisyon kararı gerekmektedir. Etik Komisyonun verici ile alıcı arasında yönetmeliğe ve diğer ilgili mevzuata aykırı herhangi bir hususun bulunmadığını ve etik açıdan organ bağışının uygunluğunu onaylaması ile akraba dışı kişilerden nakil yapılabilir.
Etik komisyon; il sağlık müdür yardımcısı başkanlığında, valilik tarafından görevlendirilecek il emniyet müdür yardımcısı ya da kaçakçılık ve organize suçlarla mücadele şube müdürü, naklin yapılacağı hastane haricindeki kamu hastanesinden bir tabip, naklin yapılacağı hastane personelinden olmayan bir psikiyatri uzmanı, baro tarafından görevlendirilecek bir avukat ve valilikçe görevlendirilecek bir sosyal hizmet uzmanından oluşmaktadır.
Komisyona sunulan bilgi ve belgelerin doğruluğu araştırılır, alıcı ve verici arasında etik ve yasal olmayan bir durumun bulunmadığı kanaati oluştuğunda naklin uygunluğuna karar verilir.
18 yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan bir kişiden organ ve doku alınabilmesi için vericinin en az iki tanık huzurunda açık, bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık önünde sözlü olarak beyan edip imzaladığı tutanağın bir hekim tarafından onaylanması zorunludur.

Yine etik komisyonu; vericinin sağlık ile ilgili riskleri konusunda bilgilendirilmiş olması, alıcı ve verici arasındaki tanışıklığının belgelenmesi, sorulan sorulara verdikleri cevapların tutarlı olup olmaması, her ikisinin de gelir düzeyleri, vericinin borcu olup olmadığı gibi birçok belge ve kanaate dayanarak bu nakle onay vermekte ya da onaylamamaktadır.

"İKİ YILDAN DÖRT YILA KADAR HAPİS CEZASI VAR"

“Bu Kanuna (Madde-15) aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde iki yıldan dört yıla kadar hapis ve 50.000 liradan 100.000 liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur” denmektedir.

Özetle; ilan ile canlı verici aramak yasal olarak suç teşkil edebilecek bir ortam hazırlayabilir. Sizi hiç tanımayan kişilerin sadece yardımseverlik duyguları ile bir cerrahi operasyona gönüllü olabileceğini varsaysak bile etik kurulu onayı almanız büyük ihtimalle mümkün olmayacaktır.

“ÖLÜM SONRASI ORGAN BAĞIŞI BİLİNCİNİ ARTIRMAK GEREKİYOR”

Hayatı tehdit altında olan ve organ bekleyen kişilerin ruhsal durumu onları pazarlıkla organ satın alma aşamasına getirebilir. Etik kuruldan onay almama potansiyeli çok yüksek olan böyle bir durumda, az veya çok maddi kayıp yanı sıra hayal kırıklığı nedeniyle psikolojik ilave sorunlar da yaşaması mümkündür. Ülkemizin organ ve doku naklinde çok gelişmiş merkezleri, uzmanları olması gurur verici olmasına rağmen, % 80 canlıdan, % 20 ölüm sonrası olan nakil oranları tersine döndürülmesi için hep birlikte ölüm sonrası organ bağışı bilincini artırmamız gerekiyor.

TÜSODER-Tüketici Sorunları Derneği, tüketicilerin sağlık ve güvenlik haklarının korunması yanı sıra maddi kayıplarının da önlenmesi için bilgilendirmeler kapsamında organ ve doku bağışına farkındalığı arttıran etkinlikler düzenlemektedir.”