İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu “yeni çöp alanı için yer bulamıyoruz, mali, teknik bir problem yok” demiş. Bu İzmir kırsal kesimin duyarlılığını ve direncini göstermesi açısından olumlu bir durum. Harmandalı’daki mevcut çöp alanı çok problemli ve yetersiz. Kimse yakınında çöp alanı görmek istemiyor. Daha önce kırsal kalkınma çalışmaları yaptığımız köylerde, biraz da beraberce yaptığımız katılımcı çalışmalardan edindikleri alışkanlıkla köylüler hemen örgütleniyorlar ve köylerinin yakınında çöp alanına izin vermiyorlardı. Şu anki çöp alanı olan Harmandalı Köyünde de senelerce önce aynı şeyler olmuştu. Sorunlar o zaman da çoktu. Çöp kamyonları köyün içinden geçiyor ve suları yollara dökülüyordu. Feci bir koku ve sinek yoğunluğu bu sulardan ve çöp alanından köye ve yakınlardaki sitelere gelmekte idi. Bizim kurduğumuz kadın ve erkek grupları tarımsal konuların yanında çöp sorununu da ele almıştı. Aslında tarımsal üretime etkileri de olmakta idi. Hayvancılıkta hijyen fena halde etkileniyordu. Bir gün kadın grubu bize “ertesi gün köyden geçen çöp kamyonlarının yolunu keserek durumu protesto edeceklerini” bildirmişlerdi. Aradan yıllar geçti. Sorun hâlâ orta yerde. Belediye yeni bir çöp alanı düşünüyor. Bu yenisi daha modern ve hijyenik olacakmış.

Kentlerde çöp sorununun boyutu çok daha küçük olabilirdi. Çöpü aslında içinde yaşadığımız sistem üretiyor. Kâğıt, plastik, metal vb. bir sürü atık çöplüğe gitmeden dönüştürülebilir. Karşıyaka’da bizim kaldığımız kesimde bu kısmen uygulanıyordu. Atıkları toplayan şirket işten çekilmiş. Ancak ondan önce toplama aksamaya başladı. Atıklar daha geniş aralarla alınmaya başladı. Atıklar torbalar içinde yerde görülmeye başladı. Apartman yönetimimiz hemen “görüntü kirliliği oluyor” diye atıkların ayrı koyulması işlemini durdurdu. Umarım yeni bir şirket toplamaya başlayınca uygulama tekrar başlar.

Harmandalı çöp alanı senelerce önce gezmiş idik. Feci bir koku adeta beyninizi kemiriyordu. Siyah sudan oluşan pis derecikler ovaya doğru akmaya devam ediyordu.  Çöplük köye ve yakındaki diğer sitelere koku ve sinek olarak zarar veriyordu. Ancak yer altı suyuna etkileri konusunda sanırım hiçbir araştırma yok. Çoğunluk bu sorunları görmek istemiyor. Belediye sınırlı sayıda konutta yaptığı bu dönüştürülebilir atık toplama işini bütün kente ve köylere yayamaz mı? Organik atıklar ayrı toplanıp gübre haline getirilemez mi? Almanya’da örneğin Berlin’den bu konuda fikir alınamaz mı?

Köyler ve kasabalar yakınlarında çöp alanı istemiyor. Güzel. Ancak onlara “gelin tüm çöpünüzü ayrıştıralım” derseniz kolay yanaşacaklarını sanmam. Metropol içinde oturanların çoğu ise sorunu hiç görmek istemiyor.

Harmandalı çöplüğüne yaptığımız ziyareti unutamıyorum. O günden bu yana “mümkünse bu kentte hiç çöp çıkmasın. Hepsi dönüştürülsün” diye düşünüyorum. Bu uyanmayı sağlamak için bence okullardan, çocuklardan başlanabilir. Hiç arabalardan inmeden öğrenciler çöplük alanını gezmeliler. Büyükler ise ara sıra arabalardan inerek çöplüğe bir gezi yapmalılar. O zaman atıkları dönüştürme konusunda belki bilinçlenebilirler.  Berlin’de her çöp ayrı bir kaba konuyor. Orada da hepsini bir yere atan apartmandan belediye daha yüksek bir çöp vergisi alıyor. Orada da sorun tam çözülmüş değil tabii. Bir de orada her bireyin attığı çöp bize göre daha fazla.