Tanzim satış kuyruklarını görünce aklıma çocukluğum geliyor. Sevgili dedemle birlikte şeker, tüpgaz kuyruğuna girerdik. O zamanlar ülke hem iç hem de dış siyasette oldukça hareketli günler geçiriyordu; ambargo vardı, kritik ürünlerin bulunması sorun olduğu için karne uygulaması yapılıyordu. Darbe sonrası Özal iktidarı geldi ve ekonomimiz liberalleşti, ithalat izinleri ve zamlar havada uçuştu. 70’lerde paramız vardı ama kuyruğa giriyorduk, 80’lerde ürün vardı ama paramız yoktu…
Yıl 2019, Batılı ülkeler uzaya güneş santrali kurarken, füzyon teknolojisi üzerinde çalışırken, biz İstanbul’un göbeğindeki tanzim satışlarda daha ucuza patates, soğan alma derdindeyiz! Biliyorsunuz ülkenin tarım politikasını sık sık bu köşede tartışıyoruz, doğruları, yanlışları ve ne yapılması gerektiğini dile getiriyoruz. Aslında tüm ekonomi basınının, akademisyenlerin, ekonomistlerin ana gündemlerinden biri tarım politikaları oldu. Uzmanlar, sorunu kökten çözecek önerileri dile getirdi, getirmeye devam ediyor ama bu önerilerin arasında “tanzim satış” yok.

Gıda enflasyonu yüzde 1.45 oldu

Kısa vadeli çözüm için yerinde bir uygulama, bu durumdan fahiş kar etmek isteyenlerin önünü keseceği muhakkak… Ancak herkesin hemfikir olduğu gibi sadece 31 Mart seçimlerine kadar etkili olacak bir çözüm. Hükümet, belediyeler aracılığıyla gıdanın tezgaha gelişi sırasında geçmesi gereken aşamaları ve tabii maliyetleri atlayarak daha ucuza sebze-meyve satıyor. Peki bu sürdürülebilir bir durum mu sizce? Bence hayır! Çünkü akaryakıttan gübreye, tohumdan taşımaya kadar tüm kalemlerin maliyetinin yüzde 60-120 arasında arttığı bir durum da tanzim satışı sürdürmenin maliyeti yine vergilerimizle karşılanacak.
Bazıları bu yaklaşımı karamsar hatta art niyetli bulabilir? O zaman dönüp verilere bakalım. Dün İstanbul Ticaret Odası, şubat ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. İTO’ya göre, İstanbul’da perakende fiyatlar, şubatta aylık yüzde 0.98, yıllık yüzde 18.37 arttı. En çok artış yüzde 3.06 ile sağlıkta görülürken ikinci sırada yüzde 1.45’le gıda fiyatları geliyor. Yani tanzim satışlar gıdada fiyatların yükselişini engelleyememiş.
Rakamlar da halka şirin görüneceğim diye palyatif önlemler yerine sistemdeki arızayı giderecek uzun vadeli ve sürdürülebilir tarım politikalarına geçiş yapmamız gerektiğini işaret ediyor.