Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte bir sanayi toplumu olma hedefi çerçevesinde ülkenin birçok yerine dev sanayi tesisleri kuruldu. Şeker fabrikaları, Sümerbank, Tekel, çimento fabrikalarının yanı sıra dev demir çelik tesisleri, TÜPRAŞ, PETKİM gibi petrokimya tesisleri, Petrol Ofisi, Türk Telekom vs... 

1990’lı yıllarda ise bu kurumlar, kamuya yük olduğu gerekçesiyle birer birer özelleştirilmeye başlandı. Özelleştirilen Anadolu’daki fabrikaların çoğu kapatılıp değerleri arazilerine AVM ve inşaat yapıldı... Bakınız Sümerbank, şeker fabrikaları, TEKEL’e ait fabrikalar... 

Bugün özelleştirmenin fayda ya da zararlarını tartışmayacağız ama özelleştirme sürecinde sendikaların, diğer sivil toplum kuruluşlarının itirazlarının ciddiye alınmamasının sonuçlarını acı bir şekilde yaşadığımızı not düşerek bir başka konuya geçelim... 

15 Temmuz darbe girişimi sonrası FETÖ’nün ekonomi yapılanmasına dönük gelişmeleri yakından izliyoruz. Çok sayıda şirkete el konuldu, ünlü iş adamları gözaltına alındı, tutuklandı... Bu şirketler arasında ikisi çok ilginç. Bu iki şirket, 2000’li yıllarda özelleştirilen PETKİM ve Türk Telekom. 

Her iki şirket de yabancılara satıldı. PETKİM’i Azeri devlet şirketi SOCAR satın aldı, Türk Telekom’u ise Suudi Arabistanlı Oger Grubu... Her iki şirketin de üst düzey yöneticileri FETÖ operasyonu sonrası gözaltına alında, kimi tutuklandı, kimileri de adli kontrolle serbest bırakıldı. Bu satırları yazarken Türk Telekom’daki operasyon sürüyordu, 89 kişi hakkında göz altı kararı alınmıştı. İlk operasyonda ise 11 kişi tutuklanmıştı. Askerlerin ‘imamı’ olarak adlandırılan kişi, Genelkurmay başkanını Türk Telekom’daki ‘abisinin’ verdiği cihazlarla dinlediklerini savcılık ifadesinde net bir şekilde ortaya koydu. 

PETKİM’e bakalım... 

1965 yılında kurulan PETKİM, ilk kez 1987’de özelleştirme kapsamına alındı. Şirket için birkaç kez ihaleye çıkıldı ama ya kazanan yükümlülüklerini yerine getiremedi ya da fiyat düşük kaldı. 5 Temmuz 2007’de yapılan ihalede, en yüksek teklifi ikinci teklifi veren SOCAR- Turcas-Injaz Ortak Girişim Grubu ile sözleşme imzalandı. Şirkette kalan 10.32’lik son kamu hissesi Mayıs 2012’de yine SOCAR tarafından satın alındı. 

Türkiye’nin en önemli şirketlerinden biri olan PETKİM’in genel müdürü Sadettin Korkut FETÖ operasyonu kapsamında tutuklandı. Bir kısmı Azeri olan yöneticileri istifa etti. Hatta şirketin Türkiye CEO’su Kenan Yavuz, darbeden birkaç ay önce sürpriz bir şekilde görevini bırakmıştı. Kulislerde Fettullah Gülen’in adı geçiyordu. Polis kayıtlarına göre PETKİM’de birçok iş liyakat esasına göre değil, “cemaatten olup olmamaya” göre yürütülüyordu, ihaleler cemaate yakın şirketlere dağıtılıyordu. 

Danıştay kararı bile dikkate alınmadı

Şunu hatırlatalım, bu iki şirketin özelleştirme süreci büyük tartışmalara yol açmıştı. Danıştay’ın, PETKİM’in özelleştirilmesinde ‘kamu yararı yok” kararı hükümet tarafından göz ardı edilmişti. Aynı durum, Türk Telekom için de geçerli. Gelin şu an Türk Telekom’un yönetim kurulu üyesi olan Cumhurbaşkanı danışmanı Yiğit Bulut’un 6 Şubat 2007 tarihli köşe yazısına bakalım

“Bu nasıl özelleştirme" başlıklı yazısında Bulut, “Hiç borcu olmayan ve dünya genelinde 'altyapı, abone sayısı, teknoloji' gibi kriterler incelendiğinde ‘gerçek bir değer’ olan Türk Telekom neden özelleştirildi?”sorusunu soruyor ve şirketin özelleştirildikten hemen sonra şehir içi görüşmelere zam yaptığını hatırlatıyordu. Bulut, bu zam ile Türk Telekom’un karını 2 milyar dolara yakın bir noktaya çekeceğini belirtiyordu. Bu paranın 1 milyar doları Oger Grubu’na kalacaktı. 

Bulut yazısında, Türk Telekom’un yüzde 55 hissesini 6 milyar 550 milyon dolara satın alan Oger’in borcunu peşin ödeyeceğini açıklamasına karşın bunu yapamayıp bankalardan kredi aldığını da anımsatmıştı. 

Kısaca ortada bir “ver gülüm al gülüm” durumu var. Koç Holding, OYAK gibi şirketler tarafından satın alınan şirketlerde bir cemaat yapılanması yokken, yabancılara satılan bu iki kritik şirkette (Türk Telekom çok daha stratejik bir öneme sahip) cemaatçilerin nasıl cirit attığının bir izahı var mı?