Bolivya’da darbenin nedeni Lityum mu?

Bolivya’da darbenin nedeni Lityum mu?

Malezyalı Müslüman siyaset bilimci Dr. Çandra Muzaffer Bolivya'da gerçekleşen darbenin arka planını yazdı. Dr. Muzaffer'e göre darbenin asıl sebebi Bolivya'nın sahip olduğu lityum kaynakları.

"Bolivya'nın devrik devlet başkanı Evo Morales, 20 Ekim’de yapılan seçimlerde yüzde 47.08 oy almıştı. Oyu, en yakın rakibinin kazandığı oydan yüzde 10 fazla olduğu için, Bolivya Anayasasına göre ikinci bir oylamaya gerek kalmadı. Ancak rakipleri sonucu kabul etmek istemedi. Amerikan Devletleri Örgütü (OAS), Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği (AB) de. Somut deliller olmadan “seçim sahtekarlığı” iddia ettiler. Morales’in yeniden seçilmesini protesto etmek için, muhalifler grev ve boykot düzenledi. Kamu düzenini bozdular ve hatta şiddete kadar başvurdular. Polisler bunun olmasına izin verdi çünkü ordu gibi onlar da Morales yönetiminin karşısındaydı. Aslında, ordu ve polis Morales'i indirmekte büyük bir rol oynadı.

Morales durumun daha da kötüleşmesini istemedi ve cumhurbaşkanı olarak istifaya karar verdi. Diğer bazı liderler de istifa yolunu seçti. Meksika, Morales'e siyasi sığınma önerdi. Ordunun desteğiyle muhalefetteki bir politikacı Jeanine Anez, kendisini Bolivya'nın geçici cumhurbaşkanı ilan etti. Anez Ekim seçimlerinde kullanılan oyların sadece yüzde 1.7'sini topladı.

MORALES’İ ABD İNDİRDİ

Morales'in inmesinin ve yeni bir cumhurbaşkanının getirilmesinin yalnızca iç politika etkisi olduğuna inanmak saflık olur. ABD'nin tüm bölümde büyük bir rolü vardı. ABD’nin önde gelenlerinden bazıları sadece Bolivya ordusundaki unsurlarla bir araya gelmekle kalmayıp, aynı zamanda Morales'i görev dışına iten olayların yaratılmasına da yardımcı oldu. ABD’nin dünyanın dört bir yanındaki ‘rejim değişikliğini düzenleyen kuruluşu, Demokrasi için Ulusal Bağış (NED)’ın Ekim seçimlerinden önce Bolivya’nın siyasi ve sivil toplum faaliyetlerinde yoğun olarak yer aldığı söyleniyor.

DARBE SEBEBİ: LİTYUM

ABD seçkinleri neden Bolivya'yı kontrol etmeye kararlılar? Çünkü Bolivya, Evo Morales’in 2006’da iktidara gelmesinden bu yana, gerçekten bağımsız ve egemen bir ulus olmaya doğru gidiyor. Morales, Bolivya’nın zengin kaynaklarını korumayı ve halkın refahı için kullanılmasını sağlıyordu. Yoksulluğu azaltmak, insanların sağlık standartlarını, özellikle kırsal kesim halkını iyileştirmeyi ve eğitim fırsatlarını genişletmeyi düşündü. Morales ayrıca mega şirketlerin ekonomideki gücünü de azaltmaya çalıştı. Bu bağlamda, görevinden alınmadan hemen önce, Morales’in, Bolivya’nın lityum yataklarını geliştirmek için Çinli firmalarla ortaklık kurmaya karar verdiği bildirildi. Çünkü Batılı madencilik şirketleri Bolivya hükümetinin öngördüğü şartlara uymaya hazır değildi. Morales için, lityumun sömürülmesi Bolivya halkına herkesten önce yarar sağlamıştı. Bunun için batılı şirketler ve ABD seçkinleri Bolivya cumhurbaşkanını bir engel olarak görüyordu. Morales'in gitmesine karar verdiler.

Dünya elektrik pazarında bugün lityum yoğun talep görüyor. Yakın gelecekte taşımacılıkta önemli bir rol oynayacağı tahmin edilen elektrikli otomobil için bu maden çok önemli. Bolivya, dünyanın lityum rezervinin yüzde 70’ine sahip durumda…

Bolivya’nın Çin’le lityum madenciliği alanındaki ortaklığı Morales’in devrilmesiyle sona erecek mi? Bu çok muhtemel. Yeni rejim tarafından şimdiye kadar en az 23 Morales destekçisi öldürüldü. Buna rağmen, protestolar devam ediyor."

Dr. Çandra Muzaffer, 'Küresel Ahlak ya da Küresel Hegemonya?' adlı kitabı da Türkçe'ye çevrilmiş bulunan Malezyalı Müslüman siyaset bilimcidir. İslam, insan hakları, küreselleşme alanlarında çok sayıda kitapları yayınlanmıştır.

Çeviri: Muzaffer Susamış