Hatta Amerikan TIME dergisi cinsel taciz ve tecavüzlere karşı ayaklanan kadınları “Yılın Kişisi” seçti. ABD’de bu ifşalar kamuoyunu harekete geçirip de mağdurlar dünyanın pek çok ülkesindekinin aksine işlerini kaybetmeyeceklerini ve damgalanmayacaklarını anlayınca, dahası ifşaların -bir kısmının- tacizci ve tecavüzcüler için sonuçları olmaya da başlayınca, ortaya çıkıp başlarına geleni anlatan kadınların sayısı da arttı. Ancak sosyal medyada da “#MeToo” (Ben de) etiketiyle Avrupa’ya da yayılan kampanya, dünyanın doğusuna doğru ilerleyişini sürdüremedi. New York Times gazetesinde Motoko Rich imzasıyla yayınlanan bir haber, Japonya’daki bir vaka üzerinden bu durumun nedenlerine ilişkin bir fikir veriyor. “Japonya’da tecavüzler konusunda sessizliği bozan kadın” başlığıyla yayınlanan haberi özetle aktarıyoruz.

Ünlü TV gazetecisi suçlanıyor

Shiro Ito, 2015 yılı Nisan ayında bir haber ajansında stajyerlik dönemi sona ermek üzereyken, iş olanağı araştırmak üzere, o sırada Tokyo televizyonu için çalışmakta olan, Japonya Başbakanı Shinzo Abe’nin biyografisinin de yazarı, ülkenin en ünlü TV gazetecilerinden Noriyuki Yamaguchi ile bir akşam yemeğinde buluşur. Polisteki ifadesine göre, yemekten en son hatırladığı, başı döndüğü için tuvalete gittikten sonra orada bayıldığıdır. İddiasına göre, Yamaguchi daha sonra kendisini otel odasına götürmüş ve baygınken tecavüz etmiştir.
Japon polisi iki ay süren soruşturmanın sonunda Yamaguchi hakkındaki iddiayı düşürünce, Ito Japon kadınlarının daha önce hiç yapmadıkları bir şeyi yapıp, Mayıs ayında bir basın toplantısı düzenleyerek başına gelenleri kamuoyuyla paylaştı ve Ekim ayında da bu olayla ilgili bir kitap yayınladı.

Rıza kavramı geçerli değil

Shiro Ito basın toplantısında, polisin incelediği otelin güvenlik kamerasındaki görüntülerin otele baygın halde Yamaguchi tarafından getirildiğini doğruladığını; çifti otele getiren taksi şoförünün de polise bu durumu doğrulayan bir ifade verdiğini anlatmıştı. Hatta polis Ito’ya Yamaguchi’nin tutuklanacağını bildirmiş, fakat bu ünlü TV yıldızı hakkındaki suçlama son anda düşmüştü.
Kadınların tecavüz için nadiren polise başvurduğu, başvursalar dahi şikayetlerinin nadiren işleme konduğu, işleme konsa dahi tecavüzcülerin nadiren hüküm giydiği Japonya’da Ito’nun basın toplantısı da, kitabı da ses getirmedi.
Kağıt üstünde Japonya’da cinsel saldırı suçu çok nadir işleniyor. Resmi rakamlara göre 2014 yılında her 15 kadından ancak biri hayatları boyunca en az bir kez tecavüze maruz kaldıklarını söylemiş. Oysa ABD’de bu oran 1’e 5. Ama uzmanlara göre, Japon kadınlar cinsel ilişkide “rıza” kavramına aşina değiller. Ülkede cinsel kültürün taşıyıcısı konumdaki manga ve animelerde tecavüz ve şiddet olumlu gösteriliyor ve yasalarda da cinsel ilişkide “rıza” kavramına yer verilmiyor. Polis ve mahkemeler genellikle şiddetin izleri mağdurun bedeninde görünür olduğunda ve mağdurun karşı koyduğuna dair kanıt bulunduğunda tecavüzü tecavüz olarak kayıtlara geçiriyor. Dahası fail ve/veya mağdur alkol aldıysa şikayeti işleme koymamayı ve geri aldırmayı tercih ediyorlar.
Nadiren de olsa failler hüküm giydiğinde ise, hapse girenlerin oranı 10’da 1, zira cezalar genellikle erteleniyor. Örneğin 2017’de Chiba Üniversitesi’nde sarhoş bir öğrenciye tecavüz eden 2 erkek, erteleme alıp serbest bırakıldılar.
Japonya Başbakanlık araştırmasında, kadınların üçte ikisi başlarına geleni arkadaşlarına dahi anlatmadıklarını söylemişler ve sadece yüzde 4’ü polise gitmiş.

“Asıl mağdur benim”

28 yaşındaki Shiro Ito da, 51 yaşındaki Noriyuki Yamaguchi’nin tecavüzüne uğradıktan 5 gün sonra polise gitmiş. Yani şikayetçi olmaya cesaret etmesi kolay olmamış ama “Gazeteci olmak istiyorsam, gerçeğin peşini bırakmamam gerektiği düşündüm” diyor. Bu haberle ilgili görüş vermeyi kabul eden Yamaguchi ise, cinsel saldırıda bulunmadığını, suç işlemediğini savunuyor. Yamaguchi’ye göre her ikisi de alkollüydü, Ito’yu otel odasına götürmesi yakışıksız bir davranış olsa da, o halde onu yalnız başına bırakamazdı. Ünlü televizyon yıldızı gece otelde seksi de Ito’nun başlattığını ileri sürüyor ve eğer Ito içmeyip kendine hakim olabilseydi, bunların başına gelmeyeceğini, asıl kendisinin mağdur olduğunu savunuyor.

Ito ise, polise daha erken gitmediği için pişman, hata yaptığını düşünüyor. Uzmanlara göre, mağdurların suçu kendilerinde araması tipik bir durum ve nitekim kadınlar, polisin kendilerine inanmayacağından, aksine suçun kendilerinde aranacağından, “başına bu geldiğine göre mutlaka bunu hak edecek bir şey yapmışsındır” yaklaşımıyla karşılaşmaktan endişe ederek polise gitmiyor. Ito da eğer polise giderse, kendisine inanmayacaklarından ve bir daha medya sektöründe iş bulamamaktan korkmuş başlangıçta.

Başbakan devrede

Yamaguchi hakkında soruşturmanın, aleyhte kamera kayıtları ve taksi şoförünün tanıklığı bulunmasına rağmen neden düştüğüne gelince; konuyu araştıran bir başka kadın gazeteci Atsushi Tanaka, Başbakan Abe’nin eski yardımcısı Itaru Nakamura’nın Yamaguchi’yi tutuklanmaktan kurtaranın bizzat Abe olduğunu doğruladığını yazdı. Ancak bu haber de Japonya’nın erkek egemen kültürü içinde kaybolup gitmiş görünüyor.

Japonya, ülkede bir asırdır uygulanmakta olan ve yasa hilafındaki insanların senelerdir eleştirilerine sebep olan tartışmalı tecavüz yasasını ancak bu yaz, Haziran ayında değiştirdi. Yeni yasa, tecavüzden hüküm giymiş kişilere uygulanan hapis cezalarını ağırlaştırıyor, cinsel saldırının kapsamı da biraz daha geniş tutuluyor. Yasada ilk defa yalnızca kadınların değil, erkeklerin de cinsel saldırıya maruz kalabilecekleri kabul edilirken, çocuk istismarı yapan ‘yetişkinlerin’ de yargılanma süreci kolaylaştırılıyor.