DİSK'e bağlı Gıda-İş'in gıda sektörüne yönelik araştırma çalışmasının sonuçları şöyle:

Farklı illerde ve üretim alanlarında 50 ile 4000 arasında işçi çalıştıran (Çikolata ve her türlü çikolata çeşitleri, su, dondurulmuş hazır gıda, tavuk kesim ve işleme, dondurma, sakız, et ve et ürünleri işleme, şeker ve şeker çeşitleri üretimi, hazır yemek, soğuk sandviç, kuruyemiş işleme, hamur işleme ve ekmek üretimi, süt ve süt ürünleri işleme, kahve ve kaako, çay işletmeleri, soğuk içecekler, yağ üretimi, baklava yapımı, un üretimi, sigara üretimi, meyve suyu imalatı, helva ve reçel üretimi, makarna) ve üretime devam eden 58 gıda fabrikasını kapsamaktadır.

58 gıda fabrikasında toplam 40 bin işçi çalışmaktadır. Geçen yirmi gün içinde işverenler tarafından yeterli önlem alınmadığı gibi iktidarın uygulamaları işçilerin yaşamını giderek zorlaştırmakta. Kimi gıda fabrikalarında üretim sürerken, çok az bir fabrikada üretim düşmüştür.

Son yirmi günde yeterli önlem alınmadığı için Covid19 pozitif çıkan çıkan işletme ve işçi sayısı hızla artmakta. Geçen sürede çalışma koşullarında yeterli tedbir alındığı gözlenmemiştir. Bir çok işletmede iş yükü ve üretimin artmasına rağmen ücretlerde artış olmamıştır. Halkın temiz, güvenli gıdaya ulaşması, sürekliliğin sağlanması önemlidir. Gıda üretimi yapan işletmelerde çalışan işçiler risk altında.

A) İşletmede yaşanan gelişmeler:

1- 58 fabrikanın 17 sinde koronavirüs vakaları görüldü.

2- 17 işletmede 362 işçide covid19 testi pozitif çıktı.

3- Covid19 testi pozitif çıkan işletmelerin iller göre dağılımı. İstanbul: 7, İzmir: 5, Kırklareli: 1, Manisa: 1, Kocaeli: 1 Rize: 2.

4- Covid19 testi pozitif çıkan 17 işletmede çalışan toplam işçi sayısı yaklaşık 25.800 civarındadır.

B) Covid-19 testi pozitif çıkan işletmeler ve üretim alanları:

1- Hazır yemek üretimi yapan bir işletmede 50 işçi covid19 testi pozitif çıktı. İşletme üretime 15 gün ara verdi.

2- Beyaz et ve kırmızı et üretimi ve ileri et işlemesi yapan bir işletmede 7 işçide covid19 pozitif çıkması üzerine hindi işleme bölümü geçici kapatıldı.

3- Tütün işletmesinde 1 işçi covid19 testi pozitif çıktı. Testin pozitif çıkması sonucu aynı serviste işe gelenler evlerine gönderildi.

4- Çikolata üretimi yapan bir işletmenin İstanbul fabrikasına 100, Gebze fabrikasında 60 yakın işçi covid19 testi pozitif çıktı, eskiden işten atılan veya bir biçimde işten çıkmış işçiler aranarak işe çağrılıyor. İşletmede üretim devam ediyor.

5- Şekerleme üretimi yapan bir işletmede 20 işçi covid19 testi pozitif çıktı, evde karantinaya alındı, üretim sürüyor.

6- Kırmızı et işlemesi yapan bir işletmede 1 işçide covid19 testi pozitif çıktı , aynı işletmede 2 işçinin ailesinde covid19 pozitif vaka sonucunda işçiler evde karantinaya alındı.

7- Sigara üretimi yapan işletmede covid19 testi pozitif çıkan işçi sayısı 5’e ulaştı, üretim devam ediyor sürekli mesai kalma için işçiler zorlanıyor.

8- Beyaz et üretimi yapan işletmede 2 işçide covid19 testi pozitif çıktı, evde karantina sürüyor.

9- Meyve suyu imalatı yapan işletmede 3 işçide covid19 testi pozitif çıktı, evde karantina altında.

10- Sakız üretimi yapan fabrikada 2 işçide Covid19 pozitif çıktı evde karantina sürüyor.

11- Kahve üretimi yapan işletmede en az 12 işçide covid19 testi pozitif çıktı, üretim sürüyor.

12- Bakliyat paketleme, şeker ve çikolata üretimi yapan bir fabrikada 7 işçide covid19 testi pozitif çıktı, işletme çalışmaya devam ediyor.

13- Bisküvi, çikolata ve şekerleme imalatı yapan bir işletmede 13 işçide covid19 testi pozitif çıktı, işletme 15 gün üretime ara verdi.

14- Özel ve kamu Çay fabrikalarında 30 işçide covid19 testi pozitif çıktı. İşçiler evde karantinaya alınmış durumda.

15- Süt ve süt ürünleri, yoğurt ve peynir imalatı yapan bir işletmede 1 işçide covid19 testi pozitif çıktı, işçi evde karantinada. Fabrika işçinin çalıştığı bölümü izne gönderdi.

16- Gazlı içecek ve meşrubat imalatı yapan bir işletmede 1 işçide covid19 çıkınca işletme üretime üç gün ara verdi.

C) Sorunlar devam ediyor:

1- Covid19 testi pozitif çıkan işyerlerinin sayısı son yirmi günde hızlı bir biçimde arttı, işyerleri çıkan sonuçları saklıyor ve gizliyor.

2- Sokağa çıkma yasağı olan illerde işçiler gece vardiyasında zorla çalıştırıldı. Kimi işletmeler valilikten özel izinler alarak üretime devam etti.

3- İşletmelerin %70’inde üretim artmış sürüyor. Üretimi artmayan fabrikalarda ise azalma söz konusu değil.

4- Restoran zincirleriyle bağlantılı işletmeler kısmen işe ara verdi, ücretsiz izin, yıllık izin uygulaması var.

5- Gıda üretimi artışı ve stok nedeniyle yoğun mesailer devam ediyor, işletmeler işçi almak yerine fazla üretimi aynı işçilerle gerçekleştiriyor.

6- Üç vardiya çalışmanın yanı sıra, günde on iki saat iki vardiya çalışan işletmeler var, bazı işletmelerde iş yoğunluğundan dolayı haftalık izinler verilmiyor.

7- Hastanelerde yemek dağıtan işçilerin iş yükü arttı. Sağlık çalışanları ile aynı koşullara sahip değiller. Ek ödemelerden faydalanmıyorlar. Hastane yemekhanesinde işçilerin korunmak için kullandığı eldiven ve maske yetersiz. Servis yok, toplu taşımayla işe git-gel devam ediyor.

8- Taşeron uygulaması olan işletmelerde taşeron işçilerin çalışma koşullarında değişiklik yok.

9- İşçilerin büyük çoğunluğu kendilerini koronavirüse karşı güvende görmüyor.

10- Üretim sürecinde fizik mesafe bir çok işletmede yeterli değil.

11- Maske, eldiven ve koruyucu malzeme sağlanıyor ama yetersiz, kimi işletmeler tam koruyucu malzeme yerine ucuz ve kalitesiz koruyucu malzeme alıyor.

12- İşletmelerde kağıt havlu, tuvalet kağıdı, sabun ve temizlik malzemeleri ya yetersiz, yada hiç yok.

13-Yemekhaneler, soyunma odaları gibi alanlar dezenfekte kısmen yapıldı, ya da göstermelik yapıldı.

14- Yemekhanelerde halen toplu yemek yeniyor ve fizik mesafe korunmuyor.

15- 50 yaş ve üstü, kronik hastalığı olanlar, risk gurubunda olan işçilere yıllık izin kullandırılıyor, izin hakkı olmayanlar ücretsiz izne çıkarılıyor. İzni bitenler işe çağrılıyor.

16- İşyerlerinde havalandırma sistemleri hala yetersiz.

17- Su fabrikalarında geri dönüşüm damacanaları risk taşıyor, yeterli hijyen ve dezanfaktan yapılmıyor.

18- Yemeklerde bağışıklığı güçlendirici gıdalar konusunda ilerleme yok. Kimi işletmelerde hazır sandviç ile ve ekmek arası veriliyor.

19- Şekerleme ve çikolata üretimi yapan dört işletme üretimi 14 gün süreyle durdurdu, bir işletmede 21 gün izin yapılacağı duyuruldu. 1 İşletmede bazı bölümler 20 gün izne çıkarıldı. İzinlerin ücretli veya ücretsiz olduğu konusunda açıklama yok.

20- İşe girişlerde ateş ölçümleri yapılmakla birlikte tüm işletmelerde aynı durum söz konusu değil. Ateşi çıkanlar sağlık kuruluşlarına yönlendirilmek yerine evlerine gönderiliyor, bu uygulama devam ediyor.

21- Beyaz yakalı işçiler evden çalışmaya çalışmaya devam ediyor.

22- Fabrikalarda özel istihdam bürolarında getirilen günlük işçi çalıştırma yaygınlaşıyor. Gelen işçilerde sağlık raporları gibi belgeler istenmiyor.

23- İş yükü artıyor, işçiler birden fazla iş yapmak zorunda kalıyorlar.

24- İşçiler piskolojik sorunlar yaşıyor, evde aileye bulaştırma risk yüksek bu nedenle tedirginlik artmış durumda.

25- Fırınlar, ekmek satış büfeleri ve pastanelerde çalışma koşulları açısından hijyen, dezenfekte koşullarına uyulmuyor. İşçiler uzun saatler çalışmak zorunda kalıyor. Kayıt dışı çalışma sürüyor. Fırın işçilerinin soka çıkma yasaklarının ilanıyla birlikte iş yükleri artmış durumda.

DİSK/Gıda-İş (Türkiye Gıda Sanayi İşçileri Sendikası Genel Merkezi)