Pamukkale Üniversitesi öğretim azaları Filiz Yeşilyurt ve Ensar Yeşilyurt’un araştırmasına göre, 1990’lı senelerden itibaren belirlenen savunma sanayii taktiği, sektörde büyüme ivmesini hızlandırdı.

Pamukkale Üniversitesi öğretim azaları Doç. Dr. Filiz Yeşilyurt ve Prof. Dr. Ensar Yeşilyurt, Türkiye savunma sanayiindeki gelişimin, stratejik olarak tasarılanmaya başlamasından sonra hızla büyüdüğünü ortaya koydu. İki bilim insanı, Cumhuriyet döneminden başlayarak kalkınma tasarıları ve 1990’lı senelerden itibaren başlayan münhasıran savunma sanayii için yapılmış tasarı ve taktik vesikalarının incelendiği bir yazı yayımladı.

Gelişmelerin ölçümü için ise SIPRI gibi bilinenler dışında, aktüel medyada pek bilinmeyen COMTRADE, UNIDO ve AVC-WMEAT data kaynaklarından ele geçirilen bilgileri kullandı. Tahlilde, data tabanlarının kapsamlar ve metodolojileri değişik olduğu için sayılar arasında büyük farklar gözlendiği ancak genel olarak eğilimleri ve sıralamaları göstermesi itibariyle karşılaştırma olanağı verdiği belirtildi.

Araştırmada ortaya çıkan bulgular

> DIŞALIM AVC-WMEAT veri tabanına göre, Türkiye’nin savunma malzemeleri/ silah ithalatı 1995’te 6 milyar 767 milyar dolarken, 2015 senesinde 3.4 milyar dolara geriledi. Bu dönemde Kanada, Polonya, Hindistan, Meksika ve Japonya ithalatı en fazla artan ülkeler oldu. UNIDO veri tabanında 2005’te 22 milyon 608 bin dolar olan dışalım, 2013 senesinde 81 milyon dolara çıktı ve 2014’te 77.5 milyon dolara düştü. SIPRI verilerine göre Türkiye’nin silahsavunma malzemeleri ithalatı 1995’ten 2016 seneye kadar geçen müddette azaldı. 1995 senesinde 2.2 milyar dolar olan dışalım 2016’da 325 milyon dolar olarak meydana geldi.

> İhracat

AVC-WMEAT verilerine göre 1995 senesinde 83 milyon dolar olan Türkiye silah ihracatı daimi yükselerek 2015 senesinde 400 milyon dolara çıktı. Türkiye ihracatını en fazla artıran ülkeler sıralamasında; İtalya, İsviçre ve Güney Kore’nin hemen peşinden dördüncü sırada bulundu. UNIDO verilerine göre Türkiye’nin silah ihracatı 2005’te 72 milyon dolarken, 2014’te 252 milyon dolara çıktı. Bu sınıflamada Türkiye ihracatını artırma oranında dünyada 5’inci sırada bulundu. SIPRI verilerine göre ise 1995’te 4.1 milyon dolar olan

Türkiye savunma sanayii ihracatı yıllar içinde dalgalanarak 2016’da 290 milyon dolara erişti. Türkiye bu data tabanında ihracatını en fazla artıran ülke olarak bulundu.

> Kişi başına savunma harcaması
(KBSH) AVC-WMEAT data tabanına göre, Türkiye’de 1995 senesinde 138 dolar olan KBSH, 2015 senesinde 150 dolara erişti. Harcama 1995-2015 seneleri arasında yüzde 1.09 arttı. SIPRI data tabanına göre de KBSH 1995 senesindeki 113 dolar düzeyinden 2016 senesinde 186 dolar düzeyine geldi.

> Savunma harcamaları

AVC-WMEAT verilerine göre, Türkiye savunma harcaması 19952015 seneleri arasında artış eğilimi gösterdi. 1995 senesinde 8.57 milyar dolar olan savunma harcamaları, 2015 senesinde 12 milyar dolara yükseldi. Türkiye savunma harcama artışında 18’nci sırada bulundu. SIPRI veri tabanına göre Türkiye’nin savunma harcamalrı 1995 senesinde 13.3 milyar dolar düzeyindeyken, 2016 senesinde 14.9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Türkiye savunma harcamaları artış oranında dünyada 29’uncu sırada bulundu.

> Savunma harcamalarının GSYH'ye oranı

SIPRI veri tabanına göre, savunma harcamalarının GSYH’ye oranı 1995 senesinde yüzde 3.9 düzeyinden düzenli olarak gerileyerek 2016’da yüzde 2’ye indi. En fazla artıran ülkeler sırasıyla Rusya, İran, Kolombiya, Umman, Çin oldu.