Kahramanmaraş'ta meydana gelen ve 10 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerin ardından, deprem bölgesi dışında kalan milyonlarca yurttaş yaşadıkları evin sağlamlığı hakkında araştırmalar yapmaya başladı. Birçok kişi oturdukları evlerin depreme dayanıklı olup olmadığını merak ediyor.

Peki, bir binanın dayanıklı olup olmadığı nasıl anlaşılır? İşte yanıtı...

DEPREME DAYANIKLI EV NEDİR?

Söz konusu doğal afetler olduğunda hepimizin aklına öncelikle güvenlik geliyor. Bu nedenle “Depreme dayanıklı bina nasıl olur?” ya da “30 yıllık bina depreme dayanır mı?” gibi sorulara yanıt aramanız ve bu doğrultuda taşınma, bina güçlendirme gibi uygulamalar için planlama yapmanız gayet normal. Fakat ne yazık ki uzmanların yapacağı incelemeler olmadan bu gibi sorulara sağlıklı bir yanıt vermek mümkün değil. Dolayısıyla binanızın güvenliği ile ilgili herhangi bir şüpheniz varsa depreme dayanıklılık testi yaptırmanızı öneririz.

Evet, yapı uzmanları tarafından gerçekleştirilecek testler tartışmaya gerek olmayacak kadar önemli. Fakat bu testler kadar net bilgi vermese de binadaki bazı özellikler risk durumu hakkında fikir verebilir. O halde, evin depreme dayanıklılığını sorgulama aşamasında incelemeniz gereken en önemli noktaları sıralayalım.

Binanın yaşı: Yapının hangi deprem yönetmeliğine uygun şekilde yapıldığı konusunda bilgiyi binanın yaşı verir. Güncel yönetmelik doğrultusunda inşa edilen binaların dayanıklılık konusunda eskilere oranla daha başarılı olduğu kabul edilir. Özellikle 1999 Marmara Depremi sonrasında çıkan bina denetimi ile ilgili yasa, yapıların daha sağlam inşa edilmesi adına önemli bir adımdır. Dolayısıyla 1999 depremi sonrasında inşa edilen binalar tercih edilebilir. Buna ek olarak, bina yaş aldıkça yapı malzemelerinin eskimesi ve görevlerini başarılı bir şekilde yerine getirmemesi de söz konusu olabilir. 

Zemin durumu: Dere yatağı ya da dolgu alanlar doğal afetlere karşı daha savunmasız, sert zeminlerdeki yapılar ise daha dayanıklı kabul edilebilir. Ayrıca binanın temelinde yer altı suyu olup olmadığı da önemlidir. Bu sular motopomplarla temelden çekilip dışarı atılsalar da zeminde yeniden su birikmesi ve bu durumun temele zarar vermesi göz önünde bulundurulduğunda zemin durumunun önemi bir kez daha anlaşılır. Tabii bu noktada, yapıda kullanılan malzemelerin kalitesinin de önemli olduğunu hatırlatmakta fayda var. Beton kalitesi gibi kriterler ancak inşaat mühendisleri gibi uzmanlar tarafından incelenip değerlendirilebilir.

Onaylanan projeye uygunluk: Yapılar, onaylanan proje doğrultusunda inşa edilmeli ve inşa sonrasında da bu projeye sadık kalınmalıdır. Binaya sonradan kaçak kat çıkılması, asansör yapılması, tadilat sırasında kolonların kesilmesi gibi projede yer almayan uygulamaların hayata geçirilmesi ne yazık ki güvenlik sorunları doğurabilir. Eğer binanızda böyle bir durum söz konusuysa kesinlikle bir uzmana danışmanızı öneririz.

Kiriş ve kolon durumu: Kolon ve kirişlerdeki çatlaklar binanın dayanıklılığı hakkında bilgi verebilir. Fakat kiriş ya da kolonlarda herhangi bir çatlak yoksa bu da bina dayanıklılığının yüksek olduğu anlamına gelmeyebilir. En doğru sonucu deprem dayanıklılık testi ile öğrenilebileceğini bir kez daha hatırlatmak isteriz.

Binadaki rutubet durumu: Rutubet, binanın su yalıtımının iyi yapılmadığı anlamına gelebilir. Özellikle bodrum kattaki rutubet zamanla binanın taşıyıcı sistemlerine zarar verebilir.

DEPREME KARŞI DAYANIKLILIK TESTİ NASIL YAPILIR?

Bahsettiğimiz gibi gözle görebileceğiniz bazı unsurlar bir binanın dayanıklılığı konusunda size fikir verebilir. Fakat bazen gözle göremeyeceğiniz ve uzman incelemesine ihtiyaç duyulan bazı özellikler binanın güvenilirliği konusunda bilgi verir. Yani evet, binanın depreme karşı dayanıklılığını ölçmek için analiz yaptırmak gerekir. Peki, depreme dayanıklılık testini kim yapar?

Binanın depreme karşı dayanıklılık analizi; belediyeler, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri, kaymakamlıklar ya da özel şirketler tarafından yapılabilir. Eğer özel bir şirketten hizmet almayı planlıyorsanız bu şirketin portfolyosunu incelemek, şirket güvenilirliği hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlayabilir. Bu arada deprem dayanıklılık testi fiyatlarının da analiz merkezine göre değişiklik gösterebileceğini belirtelim.

Peki, dayanıklılık testi nasıl yapılır? Bunun için görevlendirilen uzmanlar ön gözlem sonrasında binanın zemininde ve taşıyıcı sistemlerinde detaylı incelemeler yapar. Binanın zemin durumunu, fay hattına uzaklığını, geçirmiş olduğu depremleri incelerler. Asıl sonuç ise binadan karot alımı (yapıdan örnek alma) ve bu örneğin incelemesi sonrasında oluşturulacak raporla kesinlik kazanır.