
Juristokratik nedir?
Yargıtay'ın Can Atalay ile ilgili AYM kararını tanımaması ve AYM kararı için 'Juristokratik' ifadesine yer verilmesi bu kelimenin anlamını merak konusu yaptı. Peki Juristokratik ne demek?
Yargıtay 3. Ceza Dairesi, "AYM'nin ikinci ihlal kararının hukuki değeri olmadığına ve karara uyulmamasına" karar verdi. Daire, AYM'nin söz konusu kararının "juristokratik bir davranış" olduğunu bildirdi.
Bu kararın ardından Juristokratik kelimesinin anlamı merak konusu oldu. Peki Juristokratik nedir?
JURİSTOKRATİK NE DEMEK?
Juristokratik, "yargıçlar tarafından yönetilen" anlamına gelir. Bu terim, bir siyasi sistemde yargının diğer tüm kurumlardan daha fazla güce sahip olduğu durumlarda kullanılır.
Jüristokrasi, demokrasiye zıt bir yönetim biçimidir. Demokraside, egemenlik halka aittir ve yasama, yürütme ve yargı güçleri birbirinden bağımsızdır. Jüristokraside ise, yargı, yasama ve yürütme güçlerini kendi elinde toplar ve bu güçleri kendi çıkarları doğrultusunda kullanır.
Jüristokrasinin ortaya çıkmasına çeşitli nedenler olabilir. Örneğin, bir ülkede hukukun üstünlüğü ve bağımsız yargının olmadığı durumlarda, yargıçlar siyasi iktidarla yakın ilişkiler kurabilir ve bu ilişkiler sonucunda yargı, siyasi iktidarın bir aracı haline gelebilir.
Jüristokrasinin olumsuz etkileri arasında, hukukun üstünlüğünün zedelenmesi, siyasi baskının artması ve vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin kısıtlanması yer alır.
Türkiye'de, yargı bağımsızlığının tam olarak sağlanamaması nedeniyle, yargının siyasi iktidarla yakın ilişkiler kurması ve bu ilişkiler sonucunda yargının siyasi iktidarın bir aracı haline gelmesi gibi sorunlar yaşanmaktadır. Bu durum, Türkiye'de juristokrasinin ortaya çıkmasına yol açabilecek bir risk olarak değerlendirilmektedir.
JURİSTOKRASİ ÖRNEKLERİ
Roma İmparatorluğu'nda, imparator tarafından atanan yargıçlar, yasama ve yürütme güçlerini de elinde bulundurmaktaydı.
Orta Çağ Avrupa'sında, kilise tarafından atanan yargıçlar, kilisenin çıkarlarını korumak için siyasi iktidar üzerinde etkiliydi.
Avrupa'da bazı ülkelerde, yargı bağımsızlığının sağlanamaması nedeniyle, yargıçlar siyasi iktidarın bir aracı haline gelmişti.
Bazı Latin Amerika ülkelerinde, askeri darbeler sonucunda kurulan askeri yönetimler, yargının bağımsızlığını ortadan kaldırarak juristokrasiye geçiş yapmıştır.