Erdoğan hükümeti, kıdem tazminatını işçilere toplu olarak ödemek yerine, bir fona aktarıp aylık halinde vermeyi planlıyor. Bu plan, işçilerin geleceğe dair kaygılarını artırıyor. Ancak son karara göre kıdem tazminatı tarihe karışıyor.

Kıdem tazminatı çalışanın yalnızca gelecekteki sosyal güvenliğinin değil, keyfi olarak işten çıkarılmamasının, sendikal hareketi güçlendirmenin, toplu sözleşme düzeninin de güvencesi olarak işçiye kalkan oluyor. Yeni düşünülen sistemde ise emekliliğin özelleştirilmesi öngörülürken patronların da yükünün hafifletilmesi isteniyor.       

Hükümet, ucuz, esnek ve güvencesiz çalışma koşullarına karşı bir çözüm bulmaktansa gözlerini işçinin önemli haklarından olan kıdem tazminatına dikmiş durumda.

Peki, nedir bu kıdem tazminatı?

KIDEM TAZMİNATI NEDİR?

Kıdem tazminatı işveren tarafından işçinin, o işyerinde çalıştığı süre boyunca kazandığı kıdemin karşılığı olarak ödenen bir tazminat türüdür. Brüt tutar olarak değerlendirildiğinde, işçinin en son aldığı aylık üzerinden hesaplanır ve çalışma süresine bağlı olarak değişkenlik gösterdiğinden sabit bir tutarı yansıtmaz. Buna karşılık, işçi ücretinden farklı olarak, işyerinde çalışma karşılığında kazanılmış hak olarak değerlendirilir.

KIDEM TAZMİNATININ ŞARTLARI NELER?

Kıdem tazminatı almaya kimler hak kazanır sorusu sıkça akla gelir. Bu sorunun yanıtı, işçi, işveren ve iş akdi kavramlarına bağlıdır. Kıdem tazminatı şartları içinde öncelikle bir işveren bünyesinde iş akdi yani iş sözleşmesi ile çalışma koşulu yer alır. İşgörenin en az bir yıldır iş akdine bağlı olarak aynı işverenin işyerinde veya işyerlerinde çalışması ikinci koşuldur. Bir başka deyişle, aynı işverene bağlı olarak bir yıldan az süre ile çalışan işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Kıdem tazmintından söz edebilmek için iş akdinin sona ermesi gerekir. Bununla birlikte kıdem tazminatına aykırı bir biçimde sonlandırılmaması da üçüncü koşul olarak gösterilir. İş sözleşmesi yazılı veya sözlü olarak düzenlenmiş olabilir ancak iş akdinin süresiz olarak tanımlanmış olması gerekir. Haklı fesih şartının gerçekleşmesi beklenir.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

İşçinin çalıştığı her tam yıl için işveren tarafından 30 günlük brüt aylık üzerinden hesaplama yapılır. Burada işçinin aylığına, yol ve yemek masrafı ile konut ve eğitim gibi sosyal yardımlar eklenerek bir hesaplama yapılır. Burada temel alınan, sözleşme bitiminde, çalışanın en son iş gördüğü tarihte hak kazandığı son ücrettir. Kıdem tazminatı bir yıl için 30 günlük giydirilmiş brüt aylık üzerinden hesaplanır ve toplamdan damga vergisi kesilir. Bununla birlikte her yıl belirlenen kıdem tazminatı tavan ücreti de önemlidir. Kıdem tazminatı hesaplaması yapılırken, işçiye ödenecek tutar o yılki kıdem tazminatı tavan ücreti ile sınırlı kalacaktır. Kıdem tazminatı hesaplama için dikkate alınması gereken diğer ödemeler de bulunmaktadır. Temettü, bayram harçlığı, sağlık yardımı ve yıpranma tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, gıda ve yakacak yardımı giyecek ve yakacak yardımı, çocuk yardımı, yıllık izin ücreti, doğum ve askerlik yardımı hesaplamada dikkate alınan başlıca ödemeler olarak ortaya çıkar.