Belediyeler projelerini genellikle halkın katılımı olmadan planlıyor ve uyguluyorlar. Brezilya’da Porto Allegro’da 1989’da İşçi Partisi'nin seçimi kazanması ile uygulamaya başladığı katılımcı bütçeleme önemli başarılar elde etti. Daha sonra Avrupa dâhil dünyanın birçok kentinde bu model uygulanmaya kondu. Türkiye’de bir uygulamasını duymadım. 

Bir örnekle katılımcı bütçelemenin nasıl etkili olabileceğini ortaya koymaya çalışayım. İzmir’de bir beldede bir liman yapıldı. Önce böyle bir liman gerekli miydi? Daha faydalı olacak bir başka proje olmaz mıydı? Bunları geçelim. Proje yerel halkın hiçbir katılımı olmadan planlandı. Limanın içine bir dere akıyor. Bir süre sonra limanı tıkayacak. Bu düşünülmemiş. Ayrıca limanın giriş ağzı güneye bakıyor. Balıkçılar lodosta limana girmenin çıkmanın çok zor olacağını söylüyorlar. Eğer yerel halkla, balıkçılarla bu proje planlansa idi bu hataların hiçbiri olmayacaktı. Limanın inşası yıllar sürdü. Eğer uygulamada halkın katılımı olsa idi hem daha ucuza hem de daha kısa süre içinde çok daha iyi bir proje tamamlanabilirdi. Bu örnekte projeyi yapan belediye değil, merkezi yönetim olduğunu belirteyim.

Katılımcı bütçelemede belediye bütçesinin %5 ile %20 arasındaki bir kısmının halk tarafından belirlenen ve yönetilen projelerde harcanması söz konusudur. Katılımcı bütçeleme mahalleler ve köyler düzeyinde yapılabilir. Örneğin, bir köyde önce halkın tümü daha sonra seçilen bir komisyonun toplanması ile köyde yapılması öngörülen projeler belirlenebilir. Bu öneriler belediyeye iletilir. Belediye uzmanları bu aşamada köye yardımcı olabilir. Daha sonra belediye meclisinde bu projeler topluca görüşülebilir. Belediye bu projeleri birleştirebilir, genişletebilir, daraltılabilir veya tümden karşı çıkabilir. Belediyenin önerileri tekrar köy meclisinin önüne gelerek ikinci tur görüşmeler yapılabilir. Kabul edilen projelerin uygulanmasında köyün denetimi olmaktadır. İş gerçekleşmeden ödemelerin yapılması gibi uygulamalar böylece bertaraf edilmiş olur. 

Yerel seçimler yapılacak. Demokrasiye, halka saygısı olmadığını söyleyen aday yok. Ancak projeleri halkın yönetmesi deyince buna yanaşan çok az. Katılımcı bütçeleme halka, demokrasiye önem verdiğini ileri süren belediye başkan adayları için iyi bir seçenek olabilir.