Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

"İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım" diye başlayan Göğe bakma durağı şiiriyle herkesi göğe baktıran şair Turgut Uyar 33 yıl önce bugün (22 Ağustos 1985) aramızdan ayrıldı. Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar...

  • Göğe Bakma Durağı, Acıyor gibi unutulmaz şiirleri yazan İkinci Yeni akımının öncülerinden Turgut Uyar, 33 yıl önce bugün aramızdan ayrıldı. İşte Turgut Uyar'a dair bilinmesi gerekenler...

    Bugün İkinci yeni akımının öncüleri arasında yer alan şair Ahmet Turgut Uyar'ın doğum yıldönümü. 4 Ağustos 1927'de Ankara'da doğan 22 Ağustos 1985'de hayatını kaybeden Turgut Uyar, mutsuzluğu, umudu, ayrılığı, kavuşmayı, özlemi, hüznü ama en çok da insanı anlatan şiirleriyle tanındı.

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    Konya Askeri Okulu, Işıklar Askeri Hava Lisesi ve Askeri Memurlar Okulu'nu bitirip, Posof, Terme ve Ankara 'da personel subayı olarak görev yaptı. Henüz Askeri Memurlar Okulu’nda öğrenciyken 1947’de Yezdan Şener ile evlendi.18 yaşında baba olan Turgut Uyar'ın bu evlilikten Semiramis, Tunga ve Şeyda adında üç çoçuğu oldu.

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    1966 yılında ilk eşi Yezdan Şener'den boşanıp İstanbul'a yerleşen Turgut Uyar o dönem Cemal Süreya ile ilişkisi bitme aşamasında olan öykü yazarı Tomris Uyar ile şiir üzerine mektuplaşmaya başladı.

    Turgut Uyar, ilk eşi Yezdan Şener ve çocukları (soldan sağa) Tunga, Şeyda ve Semiramis ile.

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    Tomris Uyar, Turgut Uyar ile tanışmalarını şöyle anlatır: “1966 yılında ben zaten Cemal Süreya’dan ayrılmak üzereydim. O da eşinden ayrılmıştı. İstanbul’a gelmişti çocuklarıyla. Burada tanıştık. Asıl tanışmamız herhalde o, çünkü o zaman daha bir yakın oturup konuşma fırsatını bulduk ve mektuplaşmaya başladık. Bu mektuplar önce sadece şiir üzerine mektuplardı. Hâlâ duruyor bende. Genellikle onun şiir üzerine düşünceleri, benim onun şiirleri üzerine düşüncelerim… Ve anladığım kadarıyla çok sıkışık bir dönem geçiriyordu. Yani evlilik hayatında bir süredir yaşadığı tedirginlik ve uyumsuzluk şiirini de etkilemişti, yedi yıldır şiir yazmıyordu. Esin periliği olarak ifade etmek istemiyorum ama herhalde çok konuştuğum, çok dürttüğüm, yazmasını çok rica ettiğim için diyeyim, yavaş yavaş şiir yazma isteği yeniden doğdu.”

    Kendisini esin perisi olarak hissettiği Tomris Uyar'la 1969 yılında evlendi ve Hayri Turgut adında bir erkek çoçuk sahibi oldu.

    (Tomris ve Turgut Uyar oğulları Hayri Turgut Uyar ile birlikte, 1969)

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    Turgut Uyar, 1958'de askerlikten ayrılarak Türkiye Selüloz ve Kağıt Sanayisi'nin Ankara şubesinde çalışmaya başladı ve buradan emekli oldu.

    (Seka yıllarında Erdal Öz ile)

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    Turgut Uyar’dan Tomris’e Dizeler

    Herkes seni sen zanneder.
    Senin sen olmadığını bile bilmeden,
    Sen bile
    Seni ben geçerken
    Derim ki,
    Saati sorduklarında;
    Onu ”O” geçiyordur
    Kimse anlam veremez.
    Tamir ettirmedin gitti derler şu saati.
    Ettirmek istiyor musun demezler.
    Bir bozuk saattir yüreğim, hep sende durur.
    Zamanı durdururum yüreğimde,
    Sensiz geçtiği için,
    Akrep yelkovana küskündür.
    Şu bozuk saat çalışsa benim için ölümdür.
    Bil ki akrep yelkovanı geçerse,
    Atan bu yüreğim durur.
    Bırak bozuk kalsın, hiç değilse
    Bir bozuk saattir yüreğim, hep sende durur.

    (Turgut Uyar ve Tomris Uyar, Büyükdere’deki evlerinde, 1970)

    EDEBİ HAYATI

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    "Yad" isimli ilk şiiri 1947'de Yedigün dergisinde yayımlanan şair, 1948'de Kaynak dergisinin açtığı bir şiir yarışmasında ikincilik kazandı. Yarışmadan sonra, seçici kurulda bulunan şair-yazar Nurullah Ataç, birincilik adayının Uyar olduğunu açıklayarak, ileride çok iyi bir şair olacağını söyledi.

    İlk kitabı "Arz-ı Hal" 1949'da Kaynak Yayınlarından çıkan Uyar, 1952'de "Türkiyem" adlı ikinci kitabını Nurullah Ataç'ın ön sözüyle yayımladı. Kitap, o ve sonraki dönemlerin ünlü şairlerinin kitaplarının yayımlandığı yayınevlerinden biri olan Varlık Yayınlarından çıktı.

    Turgut Uyar'ın 1959'da yayımladığı üçüncü kitabı "Dünyanın En Güzel Arabistanı"nda yer alan şiirlerden biri olan "Göğe Bakma Durağı", kendi şiir serüveni içerisinde hem oluşturulan modern yapı ve ses, hem de modernist yaklaşımlarla yeni imgeler kurma açısından dönüm noktası olarak gösterildi.

    "İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım" mısrasıyla, 'insanların sahip olduğu güzelliklerin herkese eşit olarak dağıtıldığını ve onları görebilmek için büyük çaba sarf etmeden, sadece başını kaldırıp bakmanın yeterli olduğunu' aktardı.

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    İşte Turgut Uyar'ın unutulmaz şiirlerinden bazıları...

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    90. Doğum gününde Unutulmaz Şair Turgut Uyar ve 9 Şiiri

    1.YAD

    Güzel günlerim vardı yağmurlarla ıslanan,
    Ve güzel gecelerim masallarla dopdolu.
    Her şey, her şey güzeldi, gözyaşı, dünya, zaman,
    Böğürtlen topladığım ıssız, tozlu köy yolu,
    Güzel günlerim vardı yağmurlarla ıslanan.

    Ufacık korumuzda dolaşırdım korkuyla,
    Ve Allahı arardım serçe yuvalarında,
    Bulamayınca dua yollardım akan suyla,
    Göğü bulutlar saran bahar havalarında,
    Dolaşırdım ufacık korumuzda korkuyla.

    Seyrederdim göklerde her gün büyüyen ayı.
    Ve kale duvarından yıkık mezarlıkları,
    Bana korkunç bir devi hatırlatan kayayı.
    Ve annemin taktığı mavi nazarlıkları,
    Seyrederdim göklerde her gün büyüyen ayı.

    Odanın ortasında yanan petrol lâmbası,
    Ve bazan şimşeklerle aydınlanan geceler.
    Bacamızın üstünde duran leylek yuvası,
    Ne güzeldi ne güzel masallar, bilmeceler.
    Odanın ortasında yanan petrol lâmbası.

    Neş'elerim geride kaldı eski günlerde,
    Güzel günlerim vardı yağmurlarla ıslanan,
    O doğduğum diyarda, o kuru ıssız yerde,
    Petrol değil masaldı lâmbalarında yanan
    Neş'elerim geride kaldı eski günlerde...

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    2.Göğe Bakma Durağı

    İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım

    Şu kaçamak ışıklardan şu şeker kamışlarından

    Bebe dişlerinden güneşlerden yaban otlarından

    Durmadan harcadığım şu gözlerimi al kurtar

    Şu aranıp duran korkak ellerimi tut

    Bu evleri atla bu evleri de bunları da

    Göğe bakalım

    Falanca durağa şimdi geliriz göğe bakalım

    İnecek var deriz otobüs durur ineriz

    Bu karanlık böyle iyi afferin Tanrıya

    Herkes uyusun iyi oluyor hoşlanıyorum

    Hırsızlar polisler açlar toklar uyusun

    Herkes uyusun bir seni uyutmam birde ben uyumam

    Herkes yokken biz oluruz biz uyumıyalım

    Nasıl olsa sarhoşuz nasıl olsa öpüşürüz sokaklarda

    Beni bırak göğe bakalım

    Senin bu ellerinde ne var bilmiyorum göğe bakalım

    Tuttukca güçleniyorum kalabalık oluyorum

    Bu senin eski zaman gözlerin yalnız gibi ağaçlar gibi

    Sularım ısınsın diye bakıyorum ısınıyor

    Seni aldım bu sunturlu yere getirdim

    Sayısız penceren vardı bir bir kapattım

    Bana dönesin diye bir bir kapattım

    Şimdi otobüs gelir biner gideriz

    Dönmiyeceğimiz bir yer beğen başka türlüsü güç

    Bir ellerin bir ellerim yeter belliyelim yetsin

    Seni aldım bana ayırdım durma kendini hatırlat

    Durma kendini hatırlat

    Durma göğe bakalım.

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    3.Acıyor

    Mutsuzluktan söz etmek istiyorum
    Dikey ve yatay mutsuzluktan
    Mükemmel mutsuzluğundan insansoyunun
    Sevgim acıyor

    Biz giz dolu bir şey yaşadık
    Onlarda orada yaşadılar
    Bir dağın çarpıklığını
    bir sevinç sanarak

    En başta mutsuzluk elbet
    Kasaba meyhanesi gibi 
    Kahkahası gün ışığına vurup da
    öteden beri yansımayan
    Yani birinin solgun bir gülden kaptığı frengi
    Öbürünün bir kadından aldığı verem
    Bütün işhanlarının tarihçesi
    sevgim acıyor

    Yazık sevgime diyor birisi 
    Güzel gözlü bir çocuğun bile 
    O kadar korunmuş bir yazı yoktu
    Ne denmelidir bilemiyorum
    sevgim acıyor
    Gemiler gene gelip gidiyor
    Dağlar kararıp aydınlanacaklar
    Ve o kadar

    Tavrım bir çok şeyi bulup coşmaktır
    Sonbahar geldi hüzün
    İlkbahar geldi kara hüzün
    Ey en akıllı kişisi dünyanın
    Bazen yaz ortasında gündüzün
    sevgim acıyor
    Kimi sevsem
    Kim beni sevse

    Eylül toparlandı gitti işte 
    Ekim filanda gider bu gidişle 
    Tarihe gömülen koca koca atlar
    Tarihe gömülür o kadar

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    4.Acının Coğrafyası

    Sirk izlenimlerinden seçmen kütüklerinden
    yüzlerimiz temmuzdan ötürü sallanır ve uzar
    ve her köşe bir tuzaktır
    birer darağacıdır her meydan saati
    öğle vaktini kesinlikle gösteren
    oysa hep güçlü dağları görmenin zamanıdır

    çığlığım uzun uzun kalır içimde
    yani güller giyinmiş bir adam nerde ben nerde
    rüzgâr bir dirimi dört yöne bölerken tepelerde
    ve gece duruşmasından yeni çıkmışken
    sabahın terazisi eksik tartar gölgemi

    artık öyle açık ki kuşkuya yer yok
    kim gelirse gelsin acıya hep yer vardır
    tutanaklarda duvar diplerinde ve bazı yerlerde
    örneğin çukurova ve mekong köylerinde
    acıdır ağacın gölgesini yapan
    bunu herkes bilir

    kutsal acı besleyen acı sütünü emiyoruz
    yatıyoruz seninle terli döşeklerde
    saati seninle kuruyoruz bir çalar saati
    sen donatıyorsun kalbimizi
    kalbimiz çoğu zaman yeterli ve ürkek
    kendi çoğunluğunu kendi üreterek

    kente kapandık kaldık iki cadde iki alan bir saat
    mutsuzluk acıya varana kadar
    artık yeminimiz bir tatar gölgesi gibi
    öyle bir gölge ki belki çok dardır
    kısa vakitlerinde aceleci akşamın

    artık öyle açık ki kuşkuya yer yok
    acıya hep yer vardır aramızda
    dört cepli yeleğim aynı kolaylıkla taşır her şeyi
    bozuk paraları da umutsuzluğu da
    aynı kolaylıkla tutmuş gibi olurum
    güneşin yedi renk ayasını

    biliyor musun güçlü dağları görmenin zamanıdır
    şimdi bir bağırsan çok iyi biliyorum
    ya da üst üste silah atsan
    kent tepinir belki bütün kuşlar uçar
    belki değil mutlaka
    ama
    bir tanesi mutlaka kalır."

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    5.Tomris

    senin için alışılmış şeyler söyleyemem sana yaraşmaz

    kış gecesi amcamızdır bahar yakından kardeşimiz
    alır başımı erzincan’a giderim seni düşünmek için
    dörtlükleri bozarım çünkü dağlar ne güne duruyor
    kıyılar ve eskimeyen her şey seni anlatmak için

    bir bozuk saattir yüreğim hep sende durur
    ne var ki ıslanır gider coskunluğum durmadan
    durmadan
    dağ biraz daha benden deniz her zaman senden
    hiçbir dileğimiz yok şimdilik tarihten coğrafyadan

    kimselere benzemesin isterim seni övdüğüm
    seni övdüğüm zaman
    güzel bir çingene yalnız başına dolaşmalı kırlarda
    seni övdüğüm zaman"

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    6.Çünkü herkesin bir gideni vardır

    Herkesin
    Bir umudu vardır,
    Bir savaşı,
    Bir kaybedişi,
    Bir acısı,
    Bir yalnızlığı,
    Bir hüznü…
    Çünkü herkesin bir gideni vardır,
    İçinden bir türlü uğurlayamadığı...

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    7.Senfoni

    Önce sesin gelir aklıma 
    Çaresiz kaldıkça hep seni düşünürüm 
    Güzel olan, dolgun başaklardaki sarışın sevinçli 
    Sonra cumartesi günleri gelir 
    Sonra gökyüzü gelir hemen kurtulurum 
    Bir yağmur yağsa da, beraber ıslansak.

    Kırk kere söyledim bir daha söylerim 

    Savaşta ve barışta, karada ve denizde, 
    Düşkünlükte ve esenlikte 
    Zamanımız apayrı bize göre 
    Yanyana olduk mu elele 
    Aç kalsak ağlamayız biliyorum.

    İçim güvercinleri okşamış gibi rahat 
    Sen yanımdayken ister istemez 
    Geniş meydanlarda akşam üstleri 
    Üstüste üç kere deniz, üç kere çınarlar.

    Sen yanımdayken ister istemez 
    Uzak ırmakları hatırlıyorum.

    Arasıra düşmüyor değil aklıma 
    Yabancı kadınların sıcaklığı 
    Ama Allah bilir ya, ne saklıyayım 
    Yanında ihtiyarlamak istiyorum...

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    8.Yalağuz

    Bektaş yüce dağ başında -yalağuz-du.
    Bektaş zaten doğduğundan beri -yalağuz-du...
    Bir sopa, üç beş koyun, bir köpek,
    Bulutların içinde kendi kendine -yalağuz-du...

    Mintanı ile yalnızdı, çarığı ile yalnızdı,
    Bilinmez düşünceleri, Tanrısı ile yalnızdı...
    Köyde, şehirde, kasabada, dağda
    Beş on kelimesi, diliyle.
    Yalnız insanların o garip haliyle;
    Yalnızdı Bektaş, yapayalnızdı..

    Bektaş mayıs böceği kadar yalnızdı,
    Esaretinde hürriyetinde sevdasında,
    Üç yaşında da yalnızdı, on beşte de, seksende de,
    Yağmurların altında, bulakların kenarında.
    Türküsünde, koşmasında, şarkısında,
    Tamamda da, noksanda da,
    Papatya gibi yalnızdı, kuşyemi gibi yalnızdı.
    İğneden ipliğe işte Bektaş, yapayalağuzdu...

  • Vefatının 33 yılında 9 şiiri ve hayatıyla Turgut Uyar... 'Göğe baktıran' şair...

    9.Umuttur

    "Ben beni sevdikçe ey yar derdim artar daima”
    Çünkü beni sevsen de
    Güvenmezsin bana bilirim
    Ama artan her şeyle birlikte yanlışlık da artar
    Mesela her su gözyaşı olur
    Her dönem bir hazin geçiş
    Suya boşversem yanılsama
    Aya baksam bir bulut
    Sevgisizlikle birlikte yanlışlığın hükmü başlar

    Bir düşün kaç kişiyiz bildirilerde
    Şimdilik kaç paralığız hele akşam olunca
    Bunca sütsüzün kahrını çektik düşün ki
    Gene de soluğumuz
    Bir orman yangını sanılır oralarda buralarda
    Ezildik gerçi ama horlanamadık bunu hatırlarsın
    Mutlaka hatırlarsın bunu
    Tut ki enver bırakır tehdidini
    Ethem başlar

    Çünkü beni sevsen de bana güvenmezsin iyi bilirim
    Apoletim sırmasız hatta hiç yok
    Su içsem ağzımın kenarlarından dökerim
    Neyi hatırlatır benim sana uzak bir bakışım bilirim
    Aslında mutsuz yaşayıp gidiyoruz
    Ölüme direnerek şimdilik
    Şimdilik alımlı bir başka mutluluklara özenerek
    Aşkımız ve mutfak rafları ve uçaklar üstüne korkumuz
    Bir yudum gelecek ve mutlu saatler üstüne korkumuz
    Ama birlikte biliyoruz: eğilecek bugünkü başlar

    Sev beni, alış bana
    Kimse ürkütemez bağlandığımız güzelliğin utkusunu
    Sev beni, bir dağ gölgesi kadar sev
    Şimdilik bırak musluğun sızmasını damın akmasını
    Bir tırnak gibi büyü domuz bir tırnak gibi
    Zorlayarak her bir yanı
    Çünkü biraz sonra umut başlar her günkü, başlar

    Aslında bir alıştırmadır umut
    Öbürlerinin azıcık nefes diye bağışladığı
    -Baharı beklemeye benzer-
    Hain ve olmayanadır çünkü
    Umutsuzluğu taşır yanında
    Oysa nasıl olsa gelecektir bahar denen tarih
    Önüne durulmaz mantığıyla doğanın
    Yeşilden olma birim
    Sudan gelme itmeyle

    Umut yoktur
    Kimse yoktur umut etmemeyi önleyecek
    Çünkü umut kaçınılmaz gelecektir
    Bütün gümbürtüsüyle
    Umut kaçınılmaz gerçektir çünkü
    Biri Asya’da biterken sözgelişi, Şili’de öbürkü başlar "