Dansçı, oyuncu ve yönetmen Ali Yaylı, 8 ay gibi bir zaman dilim içerisinde, gerçek bir hikâyeden yola çıkıp, tarihi bilgileri kurgu ile harmanlayarak 45 kişilik kadrosu olan, 2 perdelik bir oyun yazmış. Oyunun yönetmeni de yine kendisi. Hem Türkiye’de, hem de Yunanistan’daki mübadil torunlarından bilgiler, hikâyeler derlemek için binlerce kilometre seyahat yapmış.

Nasıl başladı, diye sorumuza Yaylı şöyle cevap verdi:

ALİ YAYLI: “Osman Yazıcı ve Ümit Keskin’in önerisi ile gelişti her şey. Önceden, yine başka bir mübadil hikâyesi üzerine senaryo çalışmam vardı; ‘Tepedeki Ahlat’ın Gölgesi’. Hatırlarsan, sen de Almanca’ya çevirmiştin.”

Peki, kimsenin el atmadığı bir konu hakkında hikâye yazmak zor olmadı mı?

ALİ YAYLI: “Mübadeleye konu alan çok geniş bir coğrafya. Gümüşhane’den, Antep’ten, Kapadokya’dan, Ege’den, Karadeniz’den mübadiller söz konusu. Hepsinin kültürü farklı, yürüyüşleri bile değişik. Bu böyle olmayacak, deyip, Yunanistan’a gitmeye başladım. Orada daha fazla bilgi bulacağıma inanıyordum.”

Oradaki hikâyelerle buradakiler farklı mı çıktı?

ALİ YAYLI: “En önemli fark, oradakiler burayı unutmamış. Her zaman, burayı vatan olarak görüyor. Sürekli buradaki hayatlarını özlemle anıyorlar. Ama, bizim buraya gelenlerin tavrı, unutmak, hafızadan silmek üzerine kurulu.”

Sahneye uyarlama nasıl gelişti?

ALİ YAYLI: “Proje ortaklarımız Büyük Mübadele Derneği, Sabit Semiz, Büyükçekmece Dans Akademisi, Ümit Keskin ve Seyhan Keskin, Semih Noyan ve Arzu Noyan, Osman Yazıcı’dan oluşan kreatif grupla çalışmaya başladık. Çalışmanın sonunda dans, müzik ve dramanın içiçe geçtiği bir oyun ortaya çıkardık.

Oyun seyircisi ile ne zaman buluştu?

ALİ YAYLI: “Oyunumuzun dünya prömiyerini Yunanistan’da, Nea Karvala adlı bir şehirde yaptık. Kapadokya bölgesinde eskiden bir Gelveri var. Şimdiki Aksaray’a bağlı Güzelyurt ilçesi. Nea Karvala’da yaşayanlar buradan göçen mübadiller. Nea Karvala’da yaşayan ataları Gerveli’den gelen Iosifidis Kaplanis (Yusuf Kaplan) de süreç içerisinde bizim proje ortağımız oldu. O nedenle, dünya prömiyeri için Nea Karvala’yı seçtik. Arkasından Türkiye turnemiz başladı. Silivri, Çatalca, Büyükçekmece, Beşiktaş’ta oynama şansı bulduk.”

Kısaca, oyunun hikâyesinden de söz edelim mi?

ALİ YAYLI: “1924 yılı Yunanistan’da bir köy, mübadele kanunu ile Türkiye’ye göç etmeleri gerektiğini öğrenirler. Bazı olaylardan sonra Ali dağa çıkmak zorunda kalır. Ali bir çobandır ve mübadele olduğu sırada dağdadır. Köye döndüğünde artık çok geçtir ve ailesi Türkiye yoluna çıkmak zorunda kalmıştır. Ali de onları bulmak için Selanik’teki limana gider, ancak başına gelen olaylar onun hapse girmesine yol açar. Hapiste Debreli Hasan ve sağ kolu Karakedi ile tanışır. Debreli Hasan hapishaneye baskın yapmış ve bütün mahkumları kurtarmıştır. Ali onlar ile dağa çıkmaz ve köyüne geri dönüp bir ümit ailesini bulmayı umut eder… Hikâyenin geri kalanını da tiyatroya geldiğinizde öğrenirsiniz.”

Ali Rıza ÖZKAN – YURT HABER