Türkiye tarihinde basın hiçbir dönem ideal biçimde özgür olmadı. Dönem dönem rahatlama zamanları oldu ama hepsi geçici oldu. Demokrat Parti’nin 1950 yılında düzenlediği Basın Kanunu sayesinde birçok gazeteci yargılanmaktan kurtulmuştu. Ancak sonraki yıllarda gazeteciler üzerinde baskı kurma, tutuklama, gözaltına alma dönemini de Demokrat Parti başlatmıştı” diyen Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), Nisan 2018’den Nisan 2019’a kadar geçen 1 yılda, gazetecilere yönelik yapılan hak ihlallerini raporlaştırdı.
BirGün'de yer alan rapora göre, geçtiğimiz bir yıllık sürede basın emekçileri, gazeteciler yaptıkları haberlerden, çektikleri fotoğraflardan dolayı yargılandılar, ceza tehdidi altında kaldılar ve cezalandırıldılar.
MEDYA KURULUŞLARINA PARA CEZASI
RTÜK, FOX TV ana haber bülteninde yayınlanan Mersin Şehir Hastanesi hakkındaki haberlerin “doğruluğundan emin olunmaksızın yayınlanamaz” hükmüne aykırı olduğu iddiasıyla kanala para cezası kesildi.
2 Ekim 2018 tarihinde yayınlanan haberlere göre İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, “Süleyman Soylu’yu üzecek gözaltılar”, “İstanbul Emniyeti Saral’ı yakaladı, mahkeme tutukladı”, “O gruba 35 gözaltı” başlıklı Sarallar grubuna yönelik operasyonlarla ilgili haberleri nedeniyle Odatv’ye 1 milyon lira talepli manevi tazminat davası açtı.
26 Aralık 2018 tarihinde RTÜK, HALK TV ve FOX TV’ye “toplumu kin ve düşmanlığa tahrik etmek, toplumda nefret duyguları oluşturmak” gerekçesiyle ceza kesti. Üst sınırdan verilen cezalara göre FOX Ana Haber’e 3 gün program durdurma ve 1 milyona yakın para cezası, HALK TV’de Halk Arenası programına 3 program durdurma ve 80 bin lira para cezası verdi.
CEZASIZLKLAR
Gazetecilere onlarca dava açılırken, gazetecilerin uğradıkları saldırılarla ilgili yapılan yargılamalar cezasızlık ile sonuçlanmaya devam ediyor.
17 Mayıs 2018 tarihinde Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’in öldürülmesine ilişkin görülen davada; cinayetin işleneceğine ilişkin istihbarata kamu görevlilerinin sorumluluğuna ilişkin raporunda yer vermeyen Mülkiye Başmüfettişi Şükrü Yıldız tahliye edildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 7 Haziran 2017 genel seçimlerini kastederek “400 vekil alınsaydı bunlar olmazdı” sözünü haberleştiren Hürriyet Gazetesi’nin binasına,6 Eylül 2015 yılında, aralarında AKP İstanbul Milletvekili Abdurrahim Boynukalın’ın da bulunduğu 150 kişilik bir grup baskın yapmıştı. Bu olaydan 2 gün sonra Hürriyet binasına ikinci bir saldırı daha gerçekleştirilmişti. Saldırıyı gerçekleştiren 26 kişi hakkında 27 Kasım 2018 tarihinde yapılan yargılamada Bakırköy 5. Asliye Ceza Mahkemesi 25 sanığın beraatine karar verirken, bir sanık hakkında ‘geceleyin işyeri dokunulmazlığını ihlal etmek’ suçundan 1 yıl 8 ay hapis ve ‘mala zarar verme’ suçundan 2 bin TL adli para cezası verdi. Sanığın cezaları 5 yıl süre ile ertelendi.
GÖZALTILAR
Geçtiğimiz bir yılda gazeteciler çok sayıda haksız gözaltı işlemine maruz kaldı:
9 MAYIS 2018- Özgür Gündem Gazetesi’nin İmtiyaz Sahibi Kemal Sancılı, gözaltına alındı, tutuklandı.
27 HAZİRAN 2018-Sendika.Org’un İstanbul Şişli’de bulunan bürosuna gece saatlerinde polis tarafından baskın düzenlendi. Sendika.Org editörü Ali Ergin Demirhan hakkında gözaltı kararı çıkarıldı.
9 TEMMUZ 2018- Dicle Haber Ajansı (DİHA) muhabiri Şerife Oruç tahliye edildikten hemen sonra Elazığ T Tipi Cezaevi’nden çıkar çıkmaz yeniden gözaltına alındı.
20 TEMMUZ 2018- Gazeteci Zeynep Kuray, Suruç Katliamı’nın 3’üncü yıldönümü dolayısıyla İstanbul Kadıköy’de yapılmak istenen anmayı takip ederken gözaltına alındı.
15 EYLÜL 2018-Uluslararası haber ajansı AFP foto muhabiri Bülent Kılıç, İstanbul Kadıköy’de yapılmak istenen bir eylemi takip ederken gözaltına alındı.
24 EYLÜL 2018-Kocaeli’nde çocuğuna okul kıyafeti alamadığı için intihar eden İsmail Devrim’i kamuoyuna duyuran, Astakos Haber’in genel yayın yönetmeni Ergün Demir gözaltına alındı.
2 ŞUBAT 2019- Jinnews muhabiri Melike Aydın sosyal medya paylaşımları nedeniyle gözaltına alındı. Aynı gün serbest bırakıldı.
13 ŞUBAT 2019- Eski Mezopotamya Ajansı muhabiri Melike Ceyhan, gece saatleri evinde gözaltına alındı. Emniyet’te 24 saat kısıtlama kararı alındığı için avukatı ile görüştürülmedi. Ceyhan daha sonra serbest bırakıldı.
21 ŞUBAT 2019- Artı Gerçek muhabiri Derya Okatan sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Okatan son olarak Ankara’da polis tacizine uğrayan üniversite öğrencisi Merve Demirel ile röportaj yapmıştı.
6 MART 2019- Mezopotamya Ajansı’nın Tunceli muhabiri Semra Turan gözaltına alındı. Ertesi gün serbest bırakıldı. 19 Mart 2019 tarihinde fotoğraf makinesini almak üzere gittiği emniyette tekrar gözaltına alınan Turan, 3 gün sonra mahkeme kararı ile serbest bırakıldı.
20 MART 2019- Mezopotamya Ajansı muhabiri Ahmet Kanbal ve Jinnews muhabiri Rojda Aydın basın açıklamasına yapılan polis müdahalesi ile gözaltına alındılar. Aynı gün serbest bırakıldılar.
22 MART 2019- Gazeteci Ayşenur Arslan imza günü için gittiği Eskişehir’de gözaltına alınmaya çalışıldı. Arslan hakkında Ankara 40. Asliye Ceza Mahkemesi’ndeki bir davaya katılmadığı gerekçesiyle yakalama kararı çıkarıldığı belirtildi. Arslan, Eskişehir Cumhuriyet Başsavcısı’nın bir gözaltı talimatının olmadığını, otele giriş yaptığı anda gözaltı işleminin otomatik olarak başlatıldığını anlattı. Eskişehir Emniyet Müdürlüğü de daha sonra gözaltı işleminin yapılmadığını adli bir konu ile ilgili tebligat yapıldığını açıkladı.
28 MART 2019- Morning Star Dış Haberler Editörü Steve Sweeney, 30 Mart 2019 Yerel Seçimlerini takip etmek için Türkiye’ye geldi. Bir gün boyunca Sabiha Gökçen Havalimanında alıkonulan Sweneey, sınır dışı edildi.
7 NİSAN 2019- habererciş.com sahibi ve muhabiri Sercan Akbaş, Van’daki sayım sonucunu bekleyen kişilerin işkence işe gözaltına alınması haberimi Mezopotamya Ajansından alıntılayarak alması beyicesinde halkı kin ve nefrete teşvik etmek iddiasıyla ile gözaltına alındı. Aynı gün serbest bırakıldı.
YAYIN YASAKLARI
Bir yıl içinde pek çok haber kamu yararı olmaksızın yasaklandı, pek çok siteye erişim engeli kararı çıkarıldı.
19 Haziran 2018 tarihinde CHP’nin 24 Haziran seçimlerindeki cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce, Elazığ’daki mitinginde rakibi Tayyip Erdoğan’a yönelik “İstersen gel bir de Sevim Tanürek cinayetini araştıralım” açıklamasıyla, Erdoğan’ın oğlu Burak Erdoğan’ın, kullandığı araçla 1 Mayıs 1998 günü TRT ses sanatçısı Sevim Tanürek’in ölümüne yol açmasını anımsattı. İnce’nin bu açıklamalarına ilişkin haberlere Burak Erdoğan’ın talebi üzerine erişim engeli kondu.
8 Temmuz 2018 tarihinde Çorlu’da yolcu treninin 5 vagonu raylardan çıkarak devrildi. 25 kişi yaşamını yitirdi. Kazaya ilişkin görüntülere Başbakanlığın talebi ile yayın yasağı getirildi.
10 Temmuz 2018 tarihinde Panama Papers sızıntılarını haberleştiren Cumhuriyet Gazetesi muhabiri Pelin Ünker’e dava açan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, dava öncesi Türkiye Gazeteciler Sendikası ve Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütünün twitter hesaplarından yapılan dayanışma çağrısı için erişim engeli kararı çıkarttı.
6 Şubat 2019 tarihinde İstanbul Kartal’da 8 katlı bina çöktü. Felaket saat 16.00’da yaşandı. İstanbul Anadolu 6. Sulh Ceza Hakimliği 18.15’te “arama kurtarma çalışmalarının sağlıklı ve ivedi bir şeklide yürütülmesi, genel güvenlik, kamu sağlığı ve kamu düzeni” gerekçesiyle olayla ilgili çekilen tüm görüntülerin yayınlanmasının yasaklanmasına karar verdi.
25 Şubat2019 tarihinde Bingöl, Antalya, İzmir ve Kırşehir’de gerçekleşen dört ayrı cinsel istismar vakası ile ilgili haberlere bu kentlerdeki Sulh Ceza Hakimlikleri tarafından yayın yasağı getirildi. SEKTÖRE BAKIŞ Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının, her yılın ocak ve temmuz aylarında açıkladığı ‘İşçi Sayıları ve Sendikaların Üye Sayıları Hakkında Tebliğler’ ile genel ve iş kolu bazında resmi sendikalaşma oranlarını kamuoyu ile paylaşmaktadır.