Heimlich Manevrası nasıl yapılır?

Ebeveynlerin ve bakıcıların bir anlık ihmali bebekler ve küçük çocuklar için telafi edilmesi güç sonuçlara yol açabilir. Özellikle 3 yaş altındaki çocuklar her şeyi içgüdüsel olarak ağızlarına götürdüklerinden tehlikenin boyutu daha da artar. Yiyecekler, bu konuda ‘suçlu olarak belgelenmiş’ yabancı cisimlerin başında gelir. Çocukların hava yolu tıkanıklıklarına yol açan cisimler arasında oyuncak parçalarından leblebi ve fındık-fıstığa hatta iğneden kusmuk parçalarına dek birçok risk faktörü bulunur. Hava yolu tıkanıklığına karşı korunmada en etkili tedbir, çocuğu tehlike unsuru oluşturan ve erişebileceği mesafede bulunan cisimlerle tek başına bırakmamaktır. Madeni para, çakıl taşları, çivi, cıvata, pil, düğme, iğne, oyuncaklar sık olarak yutulan ve hava yolu tıkanıklığına yol açabilen cisimlerdir. Çoğunlukla yemek sırasında olsa da özellikle çocuklarda oyun sırasında veya ev ortamını 'araştırırken' bulduğu şeyleri ağzına atma şeklinde de görülür.

Heimlich Manevrası hangi durumda uygulanır?

Heimlich manevrası, karna bası uygulama yoluyla yabancı bir nesne nedeniyle boğazı veya nefes borusu (trakea) tıkanmış kişinin hava yolunu açmayı hedefleyen bir ilkyardım yöntemidir. Hava yolu tıkanıklığı, ‘tam tıkanma’ ya da ‘kısmi tıkanma’ şeklinde olabilir. Tıkanma sonucu bilinç hızla bozulabilir ve acil müdahale yapılmazsa yaşamsal tehlikelere yol açar. Çoğu zaman hasta ne olduğunu anlatacak, ifade edebilecek durumda değildir. Zamanında ve doğru müdahale olmazsa yaşam kurtarılsa bile beyin ve diğer yaşamsal organlara belli bir süre oksijen taşınmaması nedeniyle felç gibi kalıcı bozukluklar görülebilir. Nefes alamama, acı çekerek elleri boyuna götürme, konuşamama ve morarma ‘tam tıkanma’ belirtileridir. Bu durumda 'Heimlich manevrası' yapılır. Kısmi tıkanmada ise öksürük olur. Nefes alıp konuşmada sorun olmaz. Bu durumda hasta öksürmeye teşvik edilir, öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılır. Solunum ve öksürük zayıflar ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal girişimde bulunulmalıdır.

Heimlich Manevrası sırasında dikkat edilmesi gerekenler

Boğulmalarda 4 dakikadan daha uzun süre beyne oksijen gitmemesinin, beyin hasarı ve ölüme sebebiyet verdiği kabul edilir. Bu sebeple herkesin boğulmalara karşı ilkyardım bilmesi önemlidir. Uzmanlar boğulmalarda karna baskı yapılmasını tavsiye eder. Tam tıkanmalarda uygulanan Heimlich manevrasının yapılacağı kişinin durumu önemlidir. Bu kişiler;

* Hamile yetişkinler veya bir yaşından küçük bebekler,
* Bir yaşından büyük çocuklar ve hamile olmayan yetişkinler,
* Kendiniz olabilir.

İlkyardımda bulunulacak kişi kim olursa olsun, Heimlich manevrasından sonra da boğazda ve solunum yolunda herhangi bir fiziksel hasarın kalıp kalmadığından emin olmak için mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır. Boğuluyor gibi görünen kişi bilinci açık ve öksürüyorsa, cismi kendisi çıkarabilir. Bu durumda Heimlich manevrası uygulanmamalıdır.

Heimlich Manevrası'nın nasıl yapılması gerekir?

Kişi öksüremiyor, konuşamıyor ya da nefes alamıyorsa, özellikle ellerini boğazına götürüp boğuluyormuş sinyali veriyorsa; yalnız değilseniz yanınızdaki kişinin tıbbi yardım çağırmasını sağlayın. Yalnızsanız ilkyardıma başlayın:

* Ayakta ya da oturur pozisyonda olan hastanın arkasında durulur.
* Hastanın öne eğilmesi sağlanır.
* Elin ayası kullanılarak hastanın sırtına (kürek kemiklerinin arasına) hızlı ve kuvvetli şekilde 5 kez vurulur.
* Tıkanıklığın açılıp açılmadığına bakılır, açıldıysa işlem durdurulur.

Tıkanıklık açılmadıysa, aşağıda açıklanan şekilde Heimlich manevrası uygulanır:

* Hastanın arkasından sarılarak gövdesi kavranır.
* Bir el yumruk yapılarak, göbeğin hemen üstüne, başparmak içeri gelecek şekilde yerleştirilir.
* Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır ve aynı anda içe ve yukarı doğru 5 kez bastırılır.
* Hava yolu tıkanıklığına neden olan cisim dışarı çıkana ve kişi kendi kendine nefes alabilene veya öksürebilene kadar işlem tekrarlanır.
* Hastanın bilinci kapanırsa tıbbi yardım çağırılır ve CPR (temel yaşam desteği) yapmaya başlanılır.