Geçen haftaki TCMB’nın sürpriz faiz indirimlerinin nedenleri ve sonuçları hakkında değerlendirmeler halen devam ediyor. Dünkü kabine toplantısı sonrası yapılan açıklamaya bakılırsa her ne kadar faiz indirimlerine devam edileceği söylenmemiş olsa da “faizi yükseltmeye ihtiyaç yok, yatırımları, istihdamı artırmaya gerek var” beyanlarından önümüzdeki Eylül ayıyla birlikte veya en azından Aralık ayında faiz  indirimlerinin 1-2 puan daha yapılacağı kesin gibi..

Hatırlayalım, 2021l Haziran sonunda en yetkili ağızlardan TCMB faiz indirimlerinin başlayacağı ifade edilmiş, Eylül 2021 döneminde faiz indirimleri başlamış, Ocak 2022’ye kadar devam etmiş, toplamda 5 puanlık  faizler inmişti. Aslında bu düşük faiz değil düşürülmüş faizdi. İşte bu düşürülmüş faizin sonuçlarını daha önce “Bir Deney Uğruna Nelere Katlanıyoruz” yazımızda anlatmaya çalışmıştık.

Aşağıda 4 grafikte neler olduğunu göstermek istiyoruz. Zaten bu tabloları gördük, yaşadık. İlk grafikler  elektrik ve doğalgaz fiyatlarından.

Yukarıdaki grafiğe bakıldığında Ocak 2019-2021 Eylül ayına kadar serbest piyasada elektrik sektörü borsası niteliğindeki EPİAŞ Ortalama Piyasa Fiyatında belli bir marj içerisinde istikrarlı bir şekilde devam eden elektrik fiyatlarında 2021 Eylül ayıyla birlikte olağan dışı bir artış yaşanmış, 521 TL/Mwh olan fiyat endeksi 1008 TL. ye yükselmiş. 2022 yılında da halen devam etmekte. Şu anda azami fiyat sınırlamalarına rağmen 2500 TL/MW bandında işlem görmekte.  Meramımız daha iyi anlaşılsın diye bir de EPİAŞ Aylık Ortalama Piyasa Takas Fiyatını (PTF) gösterelim.  

İkinci grafik doğalgaz sektöründen.

1.8.2022 itibariyle 1m3 doğalgaz gaz için konut abonesi 3,26 TL, sanayi abonesi 10,42TL,  elektrik sektörü abonesi 13,75 TL’dir. Doğalgaz fiyatları  Temmuz 2021-Temmuz 2022 arasında konutta yüzde 120, sanayide yüzde 480, elektrik üretiminde yüzde 567 oranında artmıştır. Olağandışı artışların yaşandığı dönem başlangıcı 2021 Ekim ayıdır, konut aboneleri hariç halen devam etmektedir. Konut abonesinin üç katı sanayi abonesi fiyatı ve 4 katı kadar elektrik sektörü abone fiyatı olmasının nedenini anlamak zannediyorum çok zor olmasa gerek.

Bu bağlamda şunu da belirtmeden geçemeyeceğim, 2021 yılında elektrik üretiminde doğalgazın payının arttığı bir dönemde (2020’ye göre yüzde 52 artış, 2021 yılında elektrik üretimi içinde yüzde 35) elektrik fiyatlarının ve sanayi gaz fiyatlarının bu denli artması «enflasyonla mücadele ediyoruz» söyleminin ve TUİK’in yüzde 79 TÜFE açıklamasının gerçek olmadığının kanıtıdır.  

Üçüncü grafik konut fiyat endeksi.

Yukarıdaki grafk TCMB konut fiyat endesksini göstermekte. 2021 Eylül ayında başlayan faiz indirimlerinin konut fiyatlarındaki dramatik etkisini anlatmaya, uzun uzadıya yazmaya gerek yok. (2021 Ağustos 40, 2022 Mayıs 140). Benzer bir eğilimin 2019 yılı Temmuz ayında başlayıp 2021 Nisan-Mayıs ayına kadar devam ettiğini aynı grafikten anlıyoruz. Nedenini hatırlayalım mı; 2019 Mayıs ayında HMB Bakanı B. Albayrak’ın kredi paketidir.

Son bir tabloyu da 23.2.2022 tarihli  “Bir Deney Uğruna Nelere Katlanıyoruz” yazımızdan alıntılayalım.  Son sözümüz,  M. Akif’in sözünü biraz değiştirerek “isteriz ki, tarih tekrar tekerrür etmesin, ders alınırsa neden tekerrür etsin ki”. Çünkü, zarar ziyan yine milletten çıkacak, ya 3-4 ay sonra ya da seçimden sonra.