S. Ersu Hızır

S. Ersu Hızır

Algısal yanılgı

Ülkemizde her seçim öncesi yeni il olması beklenen yerler ile seçim sonrası kamuoyunda tartışılan;

* Yeni il olan yerlerin seçime etkileri nedir?

* Türkiye'de seçim sistemi demokratik mi?

 * Herkesin oyu eşit mi?

* Var olan seçim sisteminin Türkiye genelinde partilere yansıması nasıl?

* Mevcut seçim sisteminin Ege Bölgesine ve İzmir'e yansıması nasıl?

* İzmir seçimlerin neresinde?

soruları altında doğuda oy kullanan vatandaşlarımızın oyları ile batıdaki büyük illerimizde (Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Aydın, Muğla, Tekirdağ,  Muğla, Balıkesir, Antalya, Adana) oy kullanan vatandaşlarımızın oylarının eşitliği üzerinden bir ters algı yönetimi yapılarak,  batıda oy kullanan vatandaşlarımızın oyunun doğuda oy kullanan vatandaşlarımızınkinden daha değerli olduğu şeklinde doğru olmayan bir algı yaratılmaktadır. Gerçek olmayan bu algı yıllardır kimlerce ne amaçla yaratılmaktadır? Ne hedeflenmektedir? Amaç nedir?
Seçimdeki adaletsizlik
Mevcut seçim sistemini incelediğimizde; var olan seçim sistemimizin Türkiye genelinde partilere yansımasını değerlendirdiğimizde, milletvekili dağılımlarını irdelediğimizde, büyük kentlerimizdeki üç vatandaşımızın oyunun doğu-güneydoğu bölgemizdeki bazı illerimizde vatandaşlarımızın bir oyuna denk gelecek şekilde illerinde milletvekili çıkarıldığını görüyoruz.
Örneğin; Ardahan'da 34 bin oy ile bir milletvekili çıkarılırken; Kilis’te 39 bin, Gümüşhane’de 49 bin, Bayburt’ta 27 bin oy ile bir milletvekili ile çıkarıldığını görüyoruz. Seçim bölgelerine göre değişmekle beraber İzmir'de 116 bin, Ankara’da 116 bin, İstanbul'da 118, Manisa'da 112 bin, Tekirdağ'da 110 bin, Aydın'da 110 bin, Balıkesir'de 113 bin, Bursa'da 112 bin, Antalya'da 112 bin oy ile bir milletvekili çıkartılıyor.
Bölgesel bazda değerlendirirsek;
Ege Bölgesi'nde bulunan 7 il, 8 bölgede 7 milyon 417 bin seçmenin çıkarttığı milletvekili sayısı 67
Yani ortalama 120.279 oy ile 1 milletvekili çıkartabilmekte.
 Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde seçmen sayısı 4.675.949, çıkarttığı milletvekili sayısı 59
 Yani ortalama 71.676 oy ile 1 milletvekili çıkartmakta.
Doğu Anadolu Bölgesi'nde seçmen sayısı 3.622.267 ve çıkarttığı milletvekili sayısı 51
Yani ortalama 65.946 oy ile 1 milletvekili çıkartmakta.

Yeni oluşturulan 15 il hangi kıstaslara göre oluşturulmuştur?

Mevcut 81 ilimizin bölgelere göre dağılımı ve çıkarttıkları milletvekili sayılarındaki bu eşitsizlik Doğu ve Güneydoğu bölgelerindeki düşük nüfuslu yerlerde il sayısının fazla olmasından kaynaklanmaktadır.
İzmir’in İlçelerinden Aliağa, Bergama, Ödemiş,
Manisa'nın ilçelerinden Akhisar, Turgutlu, Salihli,
Muğla'nın ilçelerinden Milas; Bodrum, Fethiye
Antalya'nın ilçelerinden Alanya, Manavgat, Serik, Aksu
Balıkesir'in ilçelerinden Bandırma, Edremit, Gönen, Ayvalık
gibi ilçelerin her birinin nüfusu ve seçmen sayısı yeni oluşturulan 15 ilin çoğundan fazla iken hangi kıstaslar göz önüne alınarak yeni iller oluşturulmuştur.
Bunu anlayabilmek için seçim sistemine ve illerin çıkarttığı milletvekili sayılarına bir kez daha bakalım.
Örneğin Karabük'te seçmen sayısı 167.889 ve milletvekili sayısı 2 iken,
Gümüşhane ve Bayburt'un toplam seçmen sayısı 152.406 olmasına rağmen iki ilimiz 4 milletvekili çıkartmıştır. Önceden Gümüşhane'ye bağlı olan Bayburt ayrılmamış olsaydı o ilden de yalnız 2 milletvekili çıkartabilecekken, Bayburt'un il olması sağlanarak 2 milletvekili çıkartmasına olanak sağlanmıştır.
Sonradan il olan 15 ilimizin toplam seçmen sayısı 2.553.973, çıkarttığı milletvekili sayısı 37 olup;

AKP: 17

HDP: 12

MHP: 6

CHP: 2 milletvekili çıkarmıştır.

Seçmen sayısı 3.086.935 olan İzmir'in çıkarttığı milletvekili sayısı ise 26’dır.
İzmir'in seçmen sayısı yeni oluşturulan "15" ilden yaklaşık "500.000" fazla ancak, çıkardığı milletvekili sayısı daha az.
Kamuoyunda yaratılan algının tersine Ege, Akdeniz, Marmara' da oy kullanan vatandaşlarımızın iline göre değişmekle beraber (büyük illerimizdeki) 2 veya 3 seçmenin oyu, Doğu ve Güneydoğu'da yeni oluşturulan illerdeki bir seçmenin oyuna denk gelmektedir. Bunun parlamentoya yansıması, nüfusa göre, bölgeye göre temsil oranlarında seçim sisteminden ve il sayılarından kaynaklanan bu adaletsizliğin giderilmesi gerekmektedir.
Seçmen sayıları düşük olan illerde o bölgede yaşayan, yörenin sorunlarını bilen insanlar partilerince aday yapılırken, büyük illerde o bölgede yaşamayan, yörenin sorunlarını bilmeyen ithal adaylara partilerince öncelik verilerek, aday yapıldığından yörenin sorunları, yerel halkın dertlerinin parlamentoya taşınmasının eksikliği de yaşanmaktadır.
Doğu Anadolu Bölgesi'nde yeni bazı illerin kurulması, bazı illerin kaldırılmasına ilişkin tartışmaların yaşandığı bir dönemde bu gerçeğe sizlerin dikkatinizi çekmek istedim.
İyi pazarlar.

Önceki ve Sonraki Yazılar