3 Kasım 2016'da Özelleştirme İdaresi başkanlığı görevinden Türkiye Varlık Fonu başkanlığı görevine getirilen Mehmet Bostan, Varlık Fonu'nun hem genel müdür hem de yönetim kurulu başkanı olarak görev yapıyordu.

Bostan, 7 Eylül'ü 8 Eylül'e bağlayan gece flaş bir kararla Binali Yıldırım'ın başında bulunduğu Başbakanlık tarafından görevden alındı. Bostan'ın Berat Albayrak'ın AKP içinde oluşturduğu ekipten olduğu iddia ediliyordu.

Bostan'ın yerine vekaleten atandığı belirtilen Himmet Karadağ, Türkiye Varlık Fonu Yönetim Kurulu'nda yeralıyordu. Karadağ ayrıca Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütüyor.

GÖREVDEN ALMANIN SEBEBİ: FON NASIL KULLANILACAK?

Bloomberg'de yer alan değerlendirmede, geçtiğimiz yıl gerçekleşen başarısız darbe girişimden günler sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve yönetim kadrosu, nakit, mülk ve hisseleri de içeren yaklaşık 200 milyar dolarlık varlıkları teminat altına almak için bir varlık fonu oluşturmaya başladı.

O zamandan beri yetkililer bütçe dışındaki böylesine büyük bir sermaye havuzunun oluşumunu herşeyin çözümü olarak ilan ediyor, yatırımcı ilgisini  çekerek TL’yi korumak, borsayı desteklemek ve borçlanma maliyetini düşürmek gibi birçok alanda kullanmayı hedefliyorlar.

Ancak fonun şimdiye kadar yaptığı temel şey iki rakip taraf arasındaki güç savaşını tetiklemek oldu: bir taraf Erdoğan etrafında ve diğer taraf ise giderek kendine güveni artan Başbakan Binali Yıldırım etrafında.

Fonla alakalı yedi kaynağın belirttiklerine göre, varlıkların nasıl kullanılacağı konusundaki tartışma felce neden oldu. Kaynakların dördüne göre bölünmeler o kadar derin ki, Binali Yıldırım etrafındaki ekip otoritesini kullanarak fonun başında bulunan ve Cumhurbaşkanı tarafından desteklenen Mehmet Bostan’ı değiştirmek istiyorlar.

Ahmet Davutoğlu’nun eski danışmanı Etyen Mahçupyan’a göre Erdoğan’ın tek başına yönetimi elinde tuttuğu kuşkusuz olsa da AKP kanadında ikinci bir kampın oluşması Erdoğan’ın göründüğü gibi sınırsız yönetim gücüne sahip olmadığını gösteriyor. Mahçupyan’a göre partiye bağlı kişiler yeni hükümet sisteminde kendi nüfuz alanlarını korumak için ne gerekiyorsa yapacaklar.

ERDOĞAN’DAN SONRA

“Bir paylaşım sistemi yok, tepedeki adam her şeyi alır ve sonrasında dağıtır” diyen Mahçupyan Türkiye’nin ihtiyari yönetim sistemi ve yozlaşmasına referans veriyor. “Yıldırım’ın bürokrasi içinde oldukça güçlü ve sadık birçok takipçi kitlesi var, yani Erdoğan’dan sonraki dönemi düşünüyor olabilir.”

Erdoğan ve Yıldırım’ın sözcüleri ve fonun CEO’su Bostan fonun iç dinamikleri hakkında yorum yapmayı reddettiler.

Konuya aşina bazı kişiler, fonun siyasi amaçlar için suistimal edileceğinden veya başkalarının pahasına yönetimle arası iyi şirketleri zenginleştirmek için kullanılacağından endişe duyuyorlar. Fon varlıkları arasında iki büyük devlet bankası olan Ziraat Bankası ve Halkbank’ın hisseleriyle THY, Türk Telekom, borsa ve milli piyango hisseleri bulunuyor.

Az farkla evet çıkan Nisan referandumu, Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin Kasım 2019’a kadar yapılması sonrasında ise Başbakanlık görevinin kaldırılarak yetkilerinin çoğunun cumhurbaşkanlığına devredilmesini zorunlu kılıyor. Erdoğan, 15 yıllık AKP yönetiminde hiç yapılmamasına rağmen erken seçim çağrısında bulunabilir.

TUTUKLAMALAR, EL KOYMALAR

61 yaşındaki Yıldırım yüklü miktarlarda parayla çalışmaya alışkın. Erdoğan yönetiminde yıllarca Ulaştırma Bakanı olarak, hem AKP’ye oy kazandıran hem de Türkiye’yi dönüştüren 100 milyar dolar değerinde kamu ihalelerinin başında durdu, yaklaşık olarak 325 milyar dolarlık boru hattı projelerinde başı çekti. Başbakan olarak, darbe girişimi sonrasında 150 binden fazla insanın tutuklanmasına veya görevden alınmasına ve 10 milyar dolardan fazla varlığa el konulmasına tanıklık etti.

Yıldırım, Mehmet Bostan’ın 5 ay önce sunduğu fonun iş planında  planını sümen altı ediyor. 46 yaşındaki CEO mevcut varlıkların risklerini yönetmeye odaklanırken, yurtdışından desteklenecek start-uplara ve yabancı fonlar ve yatırımcılarla ortaklıklar arayışında.

Sabah gazetesinde bu hafta yayınlanan bir köşe yazısında, fonun kontrolünün cumhurbaşkanlığına devredilmesi, 2019’da Başbakanlık ofisinin resmi olarak kaldırılmasından önce Yıldırım’dan alınması istendi.

Bazı yönetim kurulu üyeleri fonun borsa ve döviz piyasalarına müdahale etmeye başlaması için lobi faaliyetlerini sürdürürken, Yıldırım en iyi bildiği işi savunuyor: deneyimli yatırımcılara satışı daha zor olan altyapı projelerine bilet.

VARLIKLARI PARAYA ÇEVİRMEK

Eski Maliye Bakanı Abdüllatif Şener “Fonun amacı şirketleri kamu gözetiminden uzaklaştırmak gibi gözüküyor” diyor. “Türkiye’nin yapısal sorunlarını çözmekten çok devlet varlıklarını paraya dönüştürmeye çalışmak gibi görünüyor.”

Fonun yönetim kurulu başkanlığını da yapan Bostan, Cumhurbaşkanının uzun süredir destekçisi ve Erdoğan’ın damadı Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın dostu. Yıldırım tarafından onaylanan diğer 4 yönetim kurulu üyesi, Borsa İstanbul yönetim kurulu başkanı Himmet Karadağ, cumhurbaşkanı danışmanı Yiğit Bulut ve finans konusunda uzmanlaşmış iki akademisyen Kerem Alkin ve Oral Erdoğan.

Kurulun çalışmalarına aşina olanlar, üyelerin toplantılarda nadiren hemfikir olduklarını söylüyor. Karadağ silah taşırken ve kurşun geçirmez yelek giyerken görüntülendi. Bulut, Erdoğan’a muhalif kişilerin cumhurbaşkanını telekinezi ile öldürmeye çalıştığını açıkladı.

'TAMAMEN PALAVRA' 

Fonun ilerleme kaydettiği birkaç girişimden biri Güneydoğu Anadolu’da sanayi merkezi kurmak için Singapur’un önde gelen şehir plancısı Surbana Jurong ile varılan geçici anlaşma oldu. Ancak nihai sözleşmenin imzalanması Yıldırım’ın ofisi tarafından bu yıl en az iki kez ertelendi. Konuyla ilgili kaynaklara göre ertelemenin sebebi imzayı kimin atacağı konusundaki belirsizlik.

Yıldırım’ın tavrı iki hafta önce Singapur iş forumuna gönderilen ve Bostan’ın yer almadığı Türk delegasyonuyla belli oldu. Başbakan, Erdoğan’ın iktidarı elinde tutan tek Türk olmadığını Asya’daki ortaklarına göstermek için bu fırsatı kullandı. Türkiye-Singapur İş Forumu’nda delegelere açıklama yapan Yıldırım “Türkiye’nin diktatörlüğe, tek adam rejimine gittiğini söylüyorlar. Tamamen yalan” dedi.