EYT’nin kapsamı ne zaman belli olacak? EYT'den kaç kişi faydalanacak? Sözleşmeli personelin kadroya geçişinde kriterler belli mi? Bu merak edilen sorulara Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin yanıt verdi.
"EMEKLİLİK SİSTEMİNDE DENGE BOZULMUŞ"
Bakan Bilgin'in öne çıkan açıklamaları şöyle:
99'da Türkiye'de reform denilen bir uygulama yapılmış. Anlamı şu, o tarihten önce işe başlayanlarla sonra başlayanlar arasında bir düzenleme yapılmış. 99 öncesi işe başlayanların emeklilik şartları 99 sonrası değişmiş. Tabi emeklilik sisteminde prim ödemesinin süresi, prim gün sayısının artması, primlerin yüksekliği çok önemli. Yaş da burada çok önemli. 38-40 yaşındaki adamı emekli ettiğiniz zaman onun ortalama hayat süresini 80 sayarsak, emeklilik sisteminin onu finanse edebilir olması lazım. Bunun ölçüsü dünyada şu; 3 çalışanın 1 emekliyi finanse edecek bir sistemin olması lazım. Bizim emeklilik sisteminde bu denge bozulmuş, şu anda da çok iyi durumda değil. Bunu bir şekilde düzeltmemiz lazım. Türkiye nüfusu hızlı bir şekilde yaşlanıyor.
STAJ VE ÇIRAKLIK SİGORTASI EYT KAPSAMINDA MI?
Biz burada 99 öncesi işe girmiş olanların emeklilikte karşılaştıkları yaş sorununun çözümüne dönük hazırlık içerisindeyiz. Tek tip bir düzenleme. Bizde bütün çalışanların tam verileri elimizde. Biz gerçek veriler üzerinde çalışıyoruz. Aralıkta Meclis'e intikal ettireceğimizi kamuoyuna açıkladık. Staj ve çıraklık sigortası olanlar farklı. Onlar EYT kapsamında değil. Sigorta girişi olanlarda bir sorun yok. Stajerlik sigorta girişi değil, onların sağlık sigortası var. Sağlık sigortasını korumak için geliştirilmiş bir sistem. Bu EYT kapsamında olanlar farklı. EYT'nin kaç kişiyi kapsayacağını çalışma tamamlandığında kamuoyuyla paylaşacağız.
KAMUDA SÖZLEŞMELİ ÇALIŞANLAR
Kamuda sözleşmeli meselesi, kamuda 657'yle çalışan devlet memurları var. Bu memurların dışında farklı çalışma biçimlerine dayalı istihdam edilenler de var. Biz bunları ıslah etmek istiyoruz, bir reform yapmaya ihtiyacımız var. Bu kadar sözleşme türü olmaması lazım. Biz onu kısaca şöyle yapacağız. 657... Evet, devletin temel işlevlerini yürüten bir kadroya ihtiyacı vardır. Bunun nitelikleri bellidir. Kanunla, hukukla bizim mevzuatımız bunu çok kapsamlı bir şekilde düzenlemiştir. İkincisi çok özel bir durum olabilir. Mesela, nükleer enerji Türkiye'de yoktu, değil mi? Türkiye, tarihinde ilk defa nükleer santral kuruyor. Burada çalışacak uzmanlara, mühendislere veya teknik adamlara, bilim adamlarına ihtiyaç olacak. Fakat bunların ayrı bir piyasası var. Ücret ve çalışma ilişkilerine dayanan yeni bir şey var. Daha önce onu biz tecrübe etmemişiz. Dolayısıyla biz bunları özel bir çalışma statüsüyle yani özel bir sözleşmeyle, yeni bir çalışma ilişkisi olarak başlatabiliriz. Bu çok özel olanlara özel bir sözleşme modelini saklı tutmak lazım. İkinci bir model de yazılımcılar, yeni çalışma ilişkileri içerisinde yer alabilecek uzmanlar var, işte finansçılar vesaire. Bunlar mevcut kamu ücretleriyle çalışmıyorlar. Biz de, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında eleman alıyoruz. Mevcut ücretlerimizle bunları bulamıyoruz. Bunları özel bir sözleşme yaparak çalıştırıyoruz. Belli şartları var onların. İşte KİT'lerde bunlara ihtiyaç var. Diyelim ki MKE'nin ya da benzeri kuruluşların. Bunları da tutabiliriz. Ama bunun dışındaki bütün sözleşme türlerini tek tipe indireceğiz. Onların sosyal haklarını standardize edeceğiz, iş güvencesi olacak, kamu görevlilerinin bütün haklarını onlara vereceğiz, onlara kadro tahsis edeceğiz. Çalışmamız bu kapsamda ve bunların sayısı yaklaşık 550 bin kişi civarında.