İlk kez 1950 yılında ABD’de üretilen bu element, sadece laboratuvar ortamında elde edilebiliyor ve doğal olarak yerkabuğunda bulunmuyor.
Kaliforniyum Nasıl Keşfedildi?
Kaliforniyum, Şubat 1950’de Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley laboratuvarlarında, küriyum elementinin alfa parçacıkları (helyum iyonları) ile bombardıman edilmesi sonucu üretildi. Aktinit serisinin dokuzuncu üyesi olan bu element, keşfedildiği üniversite ve Kaliforniya eyaletinden esinlenilerek isimlendirildi.
Görünür Miktarda Üretilebilen Nadir Elementlerden
Kaliforniyum, yüksek atom ağırlığına sahip elementler arasında gözle görülebilecek miktarda üretilebilen ikinci element olma özelliğini taşıyor. Bu alanda yalnızca aynştaynyum ile kıyaslanabiliyor. Element, biri 900 °C’nin üstünde, diğeri altında olmak üzere iki farklı kristal yapıya sahipken; yüksek basınç altında ise üçüncü bir kristal form alabiliyor.
İzotopları ve Kararlılığı
Kaliforniyumun bilinen 20 izotopu bulunuyor. Bunlardan en kararlısı, 898 yıllık yarı ömrü ile kaliforniyum-251’dir. Ancak pratikte en yaygın kullanılan izotop, 2,64 yıllık yarı ömrü olan kaliforniyum-252’dir. Bu izotop ABD’de Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı ve Rusya’da Atom Reaktörleri Araştırma Enstitüsü gibi merkezlerde üretiliyor.
Nükleer Reaktörlerden Bilimsel Araştırmalara
Kaliforniyum, pratik kullanım alanı bulunan birkaç uranyum ötesi elementten biri olarak öne çıkıyor. En çok tercih edilme nedeni ise bazı izotoplarının güçlü nötron yayma özelliği. Bu sayede:
• Nükleer reaktörlerin başlatılmasında,
• Nötron saçılması ve nötron spektroskopisiyle madde analizlerinde,
• Yeni süper ağır elementlerin sentezlenmesinde (örneğin ununoktiyum – 118. element) kullanılabiliyor.
Kullanımda Dikkat: Radyolojik Riskler Var
Kaliforniyumun kullanımı sırasında radyolojik güvenlik önlemleri büyük önem taşıyor. Çünkü bu elementin özellikle iskelet dokuda biyoakümülasyon eğilimi bulunuyor. Vücuda girmesi durumunda kırmızı kan hücrelerinin üretimini bozarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.