MORİS(MUSA) ŞİNASİ ESKENAZİ…

Bu topraklar değişik kültürleri bir arada tutabilen nadir tarihe sahiptir. Bu da bizlerin zenginliğidir. Bu zenginliğimiz bazen insanlığın gelişimine katkı sağlarken, bazen de elde olmayan olumsuz olayların yaşanmasına da neden olmuştur. Savaşların yaşandığı dönemlerde gerçekleşen göçler, nitelikli insanların bu topraklardan göçmeleriyle sonuçlanmıştır maalesef.

  İşte bu insanlardan biri de 1855 yılında Manisa’da doğdu. Moris (Musa) Eskenazi Yahudi asıllı dört çocuklu fakir bir ailenin oğlu. Moris, dokuz yaşında kuş palazı hastalığına yakalanır ve ölecek diye düşünülürken Şinasi isimli bir Türk doktor tarafından iyileştirilir. Anne ve babası doktora olan minnettarlıklarını göstermek için Moris’e doktorun ismi olan Şinasi’yi de eklerler. Moris, Şinasi ismini de her zaman kullanır. Özellikle yıllar sonra Amerika’ya gittiğinde kendini nüfusa Moris Şinasi Eskenazi olarak kaydettirir.

  Çocuk yaşta kendine bir söz verir büyüdüğünde zengin biri olacak ve doğduğu bu topraklarda bir çocuk hastanesi yaptıracaktır. Aynı bu değerli Türk doktorunun yaptığı gibi fakirlerden para almayacaktır.

  On beş yaşına geldiğinde, 1870 yılında bir gemiye biner ve İskenderiye’ye gider. Otuz yaşına geldiğindeyse Amerika’ya göç eder.  1893 yılına gelindiğinde, patentine sahip olduğu sigara sarma makinesi ve bu makinede sarılmış bir paket sigarayla Kolomb Dünya Fuarı’na katılır.   Bu makine büyük ilgi görür.

   1903 yılında ABD Devleti Akdeniz’de ticaret yapabilmek ve gemilerini geçirebilmek için Sultan Abdülhamit’e baş vurur ve Osmanlıya haraç verme karşılığında anlaşırlar. Abdülhamit’in bir de şartı vardır ‘’bizden tütün alacaksınız der’’ İşte bu tütün anlaşması Moris’in önünü açar. Broadway’ de ‘’SCHİNASİ BROTHERS COMPANY’’ adında bir sigara fabrikası kurar. Manisa ve Akhisar civarından aldığı tütünleri yine bu bölgeden getirttiği usta ve işçilerle işler ve en yüksek kalitede tütün elde eder.

  Moris kısa zamanda Türk tipi sigaralarla üne kavuşur zengin olur. Doğduğu toprakları asla unutmaz çocukken verdiği sözü de. Fakat 1928 yılında hayatını kaybeder ama servetinin bir milyon dolarını Manisa’da yapılacak hastane için bağışlar. Bu miktarın 800 bin doları ABD borsasına yatırılır. (Günümüzde de ABD borsasındaki gelirin bir kısmı her yıl düzenli olarak hastaneye bağışlanmaktadır.)

  Hastane Moris Şinasi Milletlerarası Çocuk Hastanesi adıyla 15 Mayıs 1933 tarihinde düzenlenen bir törenle açılır. Kendisinin yakılan bedenine ait külleri ise hastane duvarındaki ‘’Moris Şinasi’nin doğduğu şehre hediyesidir’’ ibaresinin bulunduğu anı plakasının arkasına gömülür.

  85 yıl hizmet veren hastane 10 Kasım 2022’de kapatılmıştır. Şehir hastanelerinin açılmasıyla birlikte birçok hastane şehir hastaneleri bünyesinde toplanmıştır. Ancak Moris Şinasi’nin vakfettiği paranın şartlarından birisi de hastanenin kapatılmamasıdır. Eğer bir çözüm düşünülmezse aktarılan fon Amerikan hazinesine kalacaktır.  Hastanenin yeniden şehre kazandırılması için Moris Şinasi Uluslararası Çocuk Sağlığı Derneği çalışmalarına başlamıştır.

  Peki; hastanenin kapatılmasından sonra ki durum nedir?

  Manisa İl Sağlık Müdürü Uzm. Dr. Erol Karaca ile görüştüm ve merak edilen soruları kendisine sordum.

  Hastane binasının 85 yıldır aksatmadan verdiği hizmet sonucu yıprandığını, depremde yıkılma riskinin olduğunu, bu yüzden de Merkez Efendi Devlet Hastanesi’nin yeni yapılan ve her türlü teknolojik yeniliğin de sağlandığı acil bölümünün içinde ama bağımsız olarak Moris Şinasi Çocuk Acil bölümü adı altında hizmete açıldığını söyledi. Ayrıca Moris Şinasi Milletlerarası Yeni Doğan Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi’nin hizmet vermeye başladığını, şu anda acil bölümünün içinden olan girişin, arka taraftan açılacak yeni bir girişle tamamen bağımsız hale getirileceğini anlattı.

  Kendisine Amerikan Borsasından hastaneye aktarılan fonu sorduğumdaysa;

Birkaç ay önce Amerika’dan gelerek bu konuyu yakından takip eden aile bireyleri ve avukatlarıyla bir toplantı yapıldığını, durumu kendilerine anlattıklarını, Amerikan Bankasından da bu fonla ilgilenen avukatların Zoom’la toplantıya katıldıklarını anlattı. Yapılan yeni anlaşmayla bu fonun Merkez Efendi Hastanesi bünyesinde açılan çocuk acil servisine aktarıldığını ve gelen parayla bu servisin kurulduğu bilgisini paylaştı.

Moris Şinasi Milletlerarası Çocuk Hastalıkları Hastanesi, Manisa Merkez Efendi Devlet Hastanesi içerisinde çocuk hastalarımıza hizmet vermeye devam edecektir dedi…

   85 yıldır hizmet veren binayla ilgili bir proje var mı? diye sordum.

Binanın tadilatının ve güçlendirilmesi çalışmalarının başlatılacağını, daha sonrası için ise tekrar hizmete açılabileceği (mümkün gözükmemekle birlikte) ya da müze olarak hizmet vereceğini, bu kararı Sağlık Bakanlığı’nın vereceğini söyledi.

  Binayı dolaşmak istediğimde üst katların kilitli olduğunu gördüm. Zemin kat Yeşilay rehabilitasyon merkezi olarak hizmet vermeye devam etmektedir.