Yine bir hac zamanı, yine bir facia haberi… Her yıl dünyanın farklı coğrafyalarından milyonlarca müslümanın aynı tarihlerde buluştuğu Kabe’de katliam gibi bir haber geldi. Mescid-i Haram’da üzerlerine dev bir vincin düşmesi sonucu 107 kişi hayatını kaybetti, 200’ün üzerinde de yaralı var… Haber portallarının altındaki yorumlara baktım bu yazıya başlamadan önce, çoğu bu katliamı sorgulayacağına, kutsal topraklarda öldükleri için ne kadar şanslı olduğuna vurgu yapıyor.

Kaza olduktan sonra yayımlanan Kabe fotoğraflarını görmüşsünüzdür, etrafı onlarca dev vinçle çevrilmiş Kabe kutsal bir yerden daha çok dev bir şantiyeye benziyor. Çünkü Suudi yetkililer, hac ve umre gelirlerini artırmak için Kabe’yi genişletiyorlar. Çalışma birkaç yıldır sürüyor…

Aslında sadece Kabe’nin olduğu bölge değil, Mekke ve Medine şehirlerinde kutsal olarak kabul edilen tüm mekanların etrafı uydu kentlerle sarılmış durumda. Binlerce ‘lüks residence’ yapılıp müslümanların yaşadığı ülkelerde “Kabe manzaralı residence” olarak pazarlandı. Birkaçına ben de denk geldim, ortada Kabe, etrafında da evlerin olduğu dev maketlerle pazarlama yapılıyordu. Hatta tanıdığım birkaç işadamının da manzaradan etkilenip ev aldığına tanıklık ettim.

Suudi Arabistan yönetiminin bu genişletme çalışması birçok kesim tarafından mantıklı görülebilir, sonuçta çok daha fazla insan hac görevini yerine getirebilecek. Ancak sorulması gereken iki soru var. Birincisi bu iş yapılırken gerekli tedbirler alındı mı, milyonlarca insanın buluştuğu bir yerde onlarca dev iş makinesinin olması güvenli mi?

İkinci soru ise böyle bir çalışmaya gerek var mı? Daha önce Mekke ve Medine’de bulunan birçok kişiden şu yorumu duydum: “Mekke o kadar değişti ki özellikle de Kabe, o kutsal ve mistik halinden uzaklaşıp ticari bir merkeze dönüştürülüyor.” Tüm dünyevi kaygıların bir kenara bırakıldığı, insanların inançlarının gereğini yerine getirdiği kutsal bir yeri, daha fazla para kazanmak için özelliklerinden, kimliğinden uzaklaştırmak ne kadar doğru?

Suudi Arabistan’ın yıllık hac ve umre geliri her yıl yüzde 10-15 oranında artıyor. Son rakam 2013 yılında 16.5 milyar dolar gelir elde ettiği yönünde… Kabe’yi genişletmenin nedeni de işte bu gelirleri artırmak. Bu rakam bir rekoru işaret ediyor ama ortalama gelir yıllık 5 milyar doların üzerinde.

Suudi Arabistan, ülkelere müslüman nüfusunun binde bir oranında hac kotası veriyor. Türkiye’den de her yıl yaklaşık 75 bin kişi hacca gidiyor. Diyanet, bu yıl hac fiyatlarını eurodan dolara geçirdi. Geçen yıl 2 bin 780 euro ödeyen hacı adayları, bu yıl 3 bin 600 dolar ödeyerek hacca gitti, yani kişi başına 1.410 lira daha fazla para ödemek zorunda kaldılar. Orada kesilen kurban ve diğer birçok harcama kalemi de bu rakama dahil değil.