Antibiyotik reçetesiz alınır mı? Antibiyotik hangi durumlarda kullanılır? Her hastalıkta antibiyotik kullanılır mı? gibi sorular sıkça gündeme geliyor.

Antibiyotiğin bilinçsiz kullanımı Türkiye ve benzeri ülkelerde maalesef oldukça yaygındır. Çeşitli hastalıklarda birçok kişi hiçbir faydası olmamasına ve aksine zararı olmasına rağmen antibiyotik kullanmaktadır. 

Bunların yanı sıra antibiyotik satımı ile ilgili soru gündeme geldi. Peki Antibiyotik reçetesiz alınır mı?

Antibiyotikler için kritik uyarı! Milyonlarca kişi ölebilir

ANTİBİYOTİK REÇETESİZ SATILIYOR MU?

Antibiyotiklerde 'zorunlu reçete' uygulaması 1 Nisan 2016'da başladı. 30 Aralık 2015'te Bakanlar Kurulu tarafından alınan karara göre, haricen kullanılan antibiyotikler için 1 Ocak 2017 ve diğer tüm antibiyotikler ise 1 Nisan 2016 tarihinden itibaren reçetesiz satılmaması kararlaştırıldı.

ANTİBİYOTİK HANGİ DURUMLARDA KULLANILMALI?

Antibiyotik kullanımı vücuttaki bakterileri temizler, hastalığın belirtileri azaltır, iyileşme sürecini hızlandırır, enfeksiyonun başkalarına yayılmasını engeller ve daha sonrasında ortaya çıkabilecek ciddi hastalıklara karşı koruyucu görevi üstlenir.

Antibiyotikler bakteriyel kaynaklı enfeksiyonların tedavisinde kullanıldığı için virüs kaynaklı hastalık veya enfeksiyonlar için yarar sağlamaz. Grip, nezle, soğuk algınlığı, bronşit, virüs kaynaklı sinüs enfeksiyonu, bazı kulak enfeksiyonları, mide gribi ve koronavirüs bunlara örnek olarak verilebilir.

BİLİNÇSİZ ANTİBİYOTİK KULLANMANIN ZARARLARI NELER?

Cocuklarda ve yetişkinlerde bakteriyel enfeksiyonlara karşı verilen antibiyotikler yanlış kullanıldığında önemli hastalıklara neden olabiliyor. 

1- Antibiyotik ilişkili ishal yapar

Antibiyotik ilişkili ishal, antibiyotik tedavisi sırasında oluşan pek çok yan etkinin arasında ilk sırada yer alır. İshal her ne kadar çoğunlukla hafif bulgularla seyretse de, ciddi bir bakteriyel enfeksiyon sırasında antibiyotiği değiştirmek veya kesmek, çocuğu ciddi sıkıntıya sokabilir. Şiddetli ishaller ise sıvı-elektrolit bozukluğuna, kanamalı kolite ve kimi zaman da ölüme yol açabilir. Bu nedenle antibiyotiğin tetiklediği ishal durumlarında, enfeksiyonun cinsine ve şiddetine göre tedavinin yeniden düzenlenmesi için çocuk enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurmak büyük önem taşır.

2- Bağışıklık sistemine zarar verir

Son yıllardaki çalışmalar; antibiyotiklerin insan florasını değiştirdiğini, faydalı mikropları öldürdüğünü ve en önemli korunma silahımız olan mukozal bağışıklığımızı zayıflattığını net olarak ortaya koyuyor. Özellikle influenza benzeri gribal etkenlere karşı bağışıklık sistemi zayıf düşer ve normalde 3-5 gün arası sürecek olan enfeksiyonlar uzadıkları gibi, daha ağır seyreder. Bu yüzden, sık antibiyotik kullanan çocuklar, mukozal enfeksiyon denilen sinüzit, orta kulak iltihabı, zatürre, farenjit ve ishale daha sık yakalanır.

3- Obeziteye neden olur 

Antibiyotikler, modern insanın en ciddi problemlerinden biri olan obezitenin tetikleyici faktörü olabilir. Günümüzde disbiyozis, yani flora bozukluğunun en önemli hastalıkların temeli olduğu artık daha net biliniyor. Bağırsak floramız kişinin sindirimi için gerekli olan kompleks karbonhidratların ve diyet fiberlerin parçalanmasını, bazı önemli vitaminlerin ve uzun zincirli yağ asitlerinin üretimini üstlenerek, metabolik fonksiyonlarımızı düzenler. Antibiyotiklerin yol açtığı flora bozukluğu da günümüzün en yaygın sağlık sorunlarından biri olan obeziteye yol açar. Yapılan bir çalışma; 2 yaş altında geniş etkili antibiyotik kullanan çocukların yüzde 20 gibi yüksek bir oranının, henüz 5 yaşındayken obeziteye yakalandıklarını ortaya koydu. Bu çalışmadan sonra yapılan geniş bir araştırma sonucunda da; ABD’de daha sık antibiyotik kullanılan eyaletlerde obezite, kalp hastalıkları, diyabet ve bunlara bağlı ölüm oranının daha sık görüldüğü belirlendi.

4- Alerjiyi tetikler

Son yılların en çok konuşulan sağlık sorunlarından biri olan alerjik hastalıkların görülme oranı günümüzde hızla artıyor. Bu artışın en önemli sebeplerinden biri olan flora bozukluğu ve mukozal bağışıklığın azalması, günümüzde en sık antibiyotiklerin yanlış kullanılması sonucu oluşur. Flora bozukluğunun özellikle küçük yaşlarda artan antibiyotik kullanımına bağlı olduğu artık daha net olarak biliniyor. Alerjik hastalıkların günümüzde hızla artmasının bir diğer sebebi de “hijyen teorisi” olarak özetleniyor: Daha temiz, steril, az mikroplu yaşama ve yeme tutkumuz, floramızın oluşmasını ve dolayısıyla bağışıklık sisteminin sağlıklı gelişmesini ve güçlenmesini önler. Bunun sonucunda da alerjik reaksiyonlar artar.

5- Böbrek yetmezliğine yol açar

Akut böbrek yetmezliğinin en az beşte biri, kullanılan ilaçlar nedeniyle olur. Her ne kadar ilaç kullanımının bırakılmasıyla böbrek yetmezliği çoğunlukla düzelse de, hastanede yatış ve pek çok müdahale gerekir. Bu ilaçlar arasında antibiyotikler ise ilk sırada yer alır. Ayrıca, sık antibiyotik kullanan çocuklarda, ileri yaşlarda böbrek hastalıklarının daha yüksek oranda görüldüğü biliniyor.

6- Karaciğer fonksiyonlarını bozar

Yaklaşık 900 civarı ilaç ve bitkisel karışım, karaciğer toksisitesine sebep olur ve ölümcül seyreden karaciğer yetmezliğinin yüzde 20-40’ı gibi yüksek bir oranını oluşturur. Karaciğer nakli gerektiren hastalıkların da önemli bir kısmı ilaç kullanımına bağlı gelişir. Antibiyotik kullanımı nedeniyle karaciğer toksisitesi sık görülür. Çoğunlukla bu yan etki hafif belirtilerle seyreder ve ilaca ara verilmesiyle kendiliğinden düzelir. Ancak, çocuğun antibiyotik kullanımını gerektiren ağır enfeksiyonu olması durumunda yeni tedavinin belirlenmesi son derece büyük önem taşır.