Bir yılı aşkın süredir korona virüsü ile mücadele yürütüyoruz, son dönemde vaka sayılarında beklenen düşüş gerçekleşmeyince turizm sezonunun açılmasına az bir süre kala 29 Nisan-17 Mayıs tarihleri arası tam kapanma kararı alındı.  Tam kapanma gündeme gelince yaklaşık 3 hafta boyunca başta berber, terzi, gündelik iş yapanlar, temizlikçi, işçi, küçük esnaf, bakkal vb. yani çalışmadığı zaman geliri olmayan milyonlarca insanın geçimini nasıl temin edeceği sorgulanmaya başladı. 

Her ülke salgının neden olduğu tam kapanmanın olumsuz etkilerini hafifletmek amacıyla bazı önlemler aldı, alıyor. Salgının en fazla etkilediği ABD ve Avrupa ülkeleri yüksek miktarlarda paketler açıkladılar. Bizler de oralarda yaşayan dost, arkadaş çevremizden telefonla destek paketleri ve uygulamaları öğreniyoruz.  Burada, her ülkenin paketlerini açıklayacak değilim. Zaten basında da yer aldı, alıyor. 
Sevgili okurlar,
Bugün sizlere ABD, Almanya ve İngiltere’de yaşayan arkadaşlarımla yaptığım telefon görüşmeleri vesilesiyle öğrendiğim vatandaşı olsun olmasın ülkesinde yaşayan herkese yapılan destekleri yazmak istiyorum. Hani şu yıllardır bizimle uğraşan tefeci İngiltere, emperyalist ABD, bizi çekemeyen ve kıskanan Almanya örneklerini. 
İngiltere en uzun süreyle tam kapanmaya gitti, Aralık ayından itibaren uzatmalarla Nisan ayının sonuna kadar tam kapanma uyguladı. Bu dönemde aşılanmayı da tamamlayarak şimdi normalleşmeye başladılar.  

Milli gelirinin yüzde 16,3'ünü, diğer bir ifadeyle 440 milyar Doları nakit harcama ve gelir desteğine ayıran İngiltere'de en çok bilinen gelir desteği uygulaması, ücretsiz izin planı. Bu plan ile pandemi nedeniyle çalışamayacak durumda olanların, çalışamadıkları saatlere göre maaşlarının yüzde 80'ini devlet karşılamış. Yani, ayda en fazla 2 bin 500 sterlin maaş desteği verilmiş. İşçinin veya işverenin vatandaş olması gerekmiyor, vergi, SSK prim borcu olup olmaması önemli değil. 

Ayrıca, paket servisle sınırlanan kafe ve restoranlardan yemek alınmasını teşvik etmek için "Dışarıda ye, yardım et" sloganıyla bir kampanya başlatmışlar. Ağustos ayından itibaren bu işletmelerin müşterilerine yaptığı yüzde 50 indirimi karşılamayı hükümet kabul etmiş. Bu dönemde, işyeri kapanma durumunda kalan işverenlere uygun koşullu kredi, vergi erteleme ve ciro kaybı nedeniyle destekler verilmiş. Cirosunun yüzde 30 ya da daha fazlasını kaybeden işyerlerine kârının yüzde 80'ine kadar hibe verilebilmiş. 
Almanya'da ise destek çok daha kapsamlı ve çeşitli. Almanya toplamda 418 milyar Dolar nakit harcama ve gelir desteği sağlamış. Koalisyon hükümeti pandeminin başlangıcından bu yana 156 milyar Euro, 130 milyar Euro ve 60 milyar Euro değerinde üç mali teşvik paketi açıklamış. Ülkede milli gelirin yüzde 11'i yardımlara ayrılmış.

Teşvikler kapsamında gıda ürünlerinde KDV oranı yüzde 7'den yüzde 5'e çekilmiş. Tüketimi artırma amacıyla katma değer vergisi geçici olarak yüzde 19'dan 16'ya düşürülmüş.  "Herkes için bir teşvik paketi" sloganıyla salgından etkilenen ailelere, işsizler, yaşlılar ve gençlere ek mali destek verilmiş. Küçük işletme sahipleri ve serbest meslek çalışanları da 50 milyar Euro ‘lük yardımdan yararlanıyormuş.

En fazla bilinen destek ise, ailelere çocuk başına daha önceki 300 Euro ‘lük yardıma ek, bir seferlik 150 Euro yardım yapılmış. Yani aylık çocuk başına 450 Euro verilmiş. Serbest meslek erbabına, sanatçılara, müzisyenlere 10 milyar Euro destek sağlanmış.

Personel sayısına göre üç aylık maaş yardımı, 10 ve üzeri çalışanı olan işletmelere 45 bin Euro hibe edilmiş. Kısa çalışma ödeneği 2020 yılı Mart ayından beri devam ediyormuş ve 2021 yılı sonuna kadar uzatılmış.  

En önemlisi de, 7 milyondan fazla çalışanın net maaşının yüzde 90’a yakını Alman devleti tarafından ödeniyormuş.  330 milyon Euro otelcilik ve yemek dağıtım şirketlerine dağıtılmış, lokanta başına tek sefere mahsus 3000 Euro, tam zamanlı çalışanlara tek sefere mahsus 2000 Euro nakit desteği verilmiş.   
Almanya zorda kalan şirketlere ve şahıslara vergi erteleme, uygun kredi vb. desteklerle 1,2 trilyon Euro destek sağlamış. O kadar çok destek var ki, bazıları yazamadım. 
ABD Başkanı Joe Biden, göreve geldikten sonra Ocak ayında 1,9 trilyon dolarlık bir ekonomik teşvik paketi imzalamış.  ABD milli gelirinin yüzde 25,4'ünü bu yardımlara ayırmış. Bu kapsamda, ABD’de haftalık işsizlik ücreti korona virüs salgınında 300 dolara çıkarılmış, geçen yıl 1.200 dolar+600 dolar, 2021’de 1.400 dolar olmak üzere toplam 3.200 dolar banka hesaplarına yatırılmış. 75 bin dolardan daha az gelire sahip 4 kişilik bir aile son 1 yılda 12.800 dolar (105 bin TL) hibe almış. 
Teşvik paketi kapsamında ailelere toplam 1 trilyon dolar yardım dağıtılırken, tüm Amerikalılara kişi başına 1400'er dolar veriliyormuş. Konut, gıda ve sağlık yardımının yanında, çocuklu ailelere vergi indirimi de yapılıyormuş. ABD’nin toplam nakit harcama ve gelir desteği miktarı 3,5 trilyon doları buluyor. 

Sevgili Dostlar; 
Kabul edersiniz veya etmezsiniz, geçen haftalarda Uluslararası Para Fonu (IMF) salgında yapılan yardımların millî gelire oranına göre, Türkiye’yi halkına en az yardım dağıtan Afrika ülkeleri ile aynı ligde gösterdi. Oran maalesef yüzde 1,5.
ABD millî gelirinin yüzde 25,4’ünü, İngiltere millî gelirinin yüzde 16,3’ünü, Almanya millî gelirinin yüzde 11’ini Covid-19 ile mücadeleye tahsis ederken, Türkiye ise milli gelirinin sadece yüzde 1,5’i kadar kaynak ayırabilmiş. 
Dünyanın en büyük 20 ekonomisi içindeyiz diye övündüğümüz G20 ülkeleri içinde gelir ve harcama desteği açısından en düşük ülkeyiz.  Türkiye’nin toplam gelir ve harcama desteği sağlık harcamaları dahil resmi rakamlarla toplam 7,6 milyar Dolar.  
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre, 2020 yılında yapılan toplam nakit desteği 42,8 milyar TL, yaklaşık 6 milyar dolar.  Bu vesileyle belirtmek isterim ki, 2021 yılı bütçesinde Yap İşlet Devret (YİD) projeleri kapsamında artık herkesin bildiği müteahhitlere ödenmesi öngörülen garanti miktarı 31 milyar TL. dir.  2020 yılında ise yaklaşık 18 milyar TL. ödendi. İleride bir gün bu YİD’leri, Yap İşlet Devretin Yandaşı İhya Düzenine nasıl dönüştüğünü yazarız. 
Devam ediyoruz, Bakanlık verilerine göre 6,4 milyon haneye bir defaya mahsus aylık 1000 nakdi destek yapılırken, 2 milyon aileye Biz Bize Yeteriz IBAN kampanyasından yine 1000 TL. destek sağlanmış. Toplamda 8,4 milyon aileye 8,4 milyar TL. nakdi destek sağlanmış. 
Türkiye tarafından yapılan nakit desteğin neredeyse tamamı bütçeden değil, İşsizlik Fonundan, yani daha önceden işveren, işçi ücretleri üzerinden yapılan kesintilerden. 2,2 milyonu aşkın işçiye ayda 1,168 TL. nakdi ücret desteği, 3,6 milyon işçiye kısa çalışma ödeneği ve 913 bin işçiye işsizlik ödeneği kapsamında toplam 6,7 milyon işçiye yaklaşık 35 milyar TL. destek verilmiş. Anlaşılan bu kadar sayıda işçi, YİD şirketleri ve ortakları olan beş-on müteahhit kadar destek alamamış durumda.  
Diğer yandan, ülkemizde ise, bir kısmı vergi, prim ve kredi ertelemesi, diğer bir kısmı da KGF desteğiyle kredi imkanları ve yine esnaflara 750-1000 TL. arası değişen kira destekleri açıklandı. Emekli ikramiyeleri yani 12 milyar TL. pandemi destek paketi değildir, pandemi öncesinde başlayan, bütçede öngörülen bir ödemeydi.  En düşük emekli maaşların 1100 liradan 1500 liraya çıkarılması pandemi desteği sayılabilir. 
Kısaca, asgari ücretli çalışanlar ve işyerleri kapananlar için sadece iki mekanizma var.  Birincisi kısa çalışma ödeneği, alınan maaşa göre kısa çalışma ödeneğinin en üst sınırı 5 bin 366 lira en alt sınırı da 2 bin 146 lira. 1,3 milyon civarında çalışanın tamamına yakını alt sınırdan bu desteği alıyor. 
Diğer destek ise ücretsiz izin, iş yeri kapanan milyonlarca kişi ise 1100-1400 TL. nakit desteği ile ay sonunu getirecek. Kiranın yanı sıra elektrik-doğalgaz-su faturaları ile mutfak masraflarına 2 bin 146 liralık kısa çalışma ödeneği bile yetmiyor. 
Elbette bu desteklerde iyidir, olumludur, ancak yetersiz olduğu için bizde vatandaş, diğer gelişmiş ülkelerdeki gibi devletten aylık nakdi destek bekliyor, işyerleri elektrik, kira ve doğalgaz ödemelerinin yapılmasını talep ediyor ve soruyor, neden kaynak yok, neden devletimiz bugün bize destek çıkmıyor?  
Kaynak yok mu, oluşturulabilir miydi?  Bir önceki yazımızda yedek akçe ve TCMB rezervleri bugünler için lazımdı derken işte bunları kastetmiştik. Dahası da var, vardı, biri içeriden diğer dışarıdan iki kaynak var, vardı. 
Yazı çok uzadı, bu iki kaynak da bir sonraki yazıya kalsın. 
Sevgili dostlar; 
Mübarek Ramazan Bayramınızı şimdiden kutlar, sağlıklı günler dilerim.