Balkan ve Trakya Coğrafyasında yaygın olan bahar geleneği haline gelen, kırmızı ve beyaz iplerin birbirlerine dolanması ile yapılan, 1 Mart tarihinde bileklere, evlere, evcil hayvanların boyunlarına takılan bilekliklere verilen isimdir MARTANİÇKA.

  Kırmızı ve beyaz iplikler uçlarından bağlanır ve bükülürler. Bu bükümlü iplerden bileklikler, bebekler yapılır ve baharı karşılamaya hazırlanırlar insanlar … 

   Bulgaristan’da bu kültür oldukça yaygındır. 1989-90 yıllarında Bulgaristan’dan ülkemize göç etmek zorunda bırakılan Türk vatandaşlarımızın bu geleneği ülkemizde de sürdürüyor olmasıyla bizlere de artık hiç yabancı gelmemektedir.

  Peki MARTENİÇKA neyi anlatır?

  Doğanın canlanmasını, sağlık, mutluluk ve şansı temsil eder. Yeni başlayan tarım yılının bereketli ve verimli olması için de dilekler tutulur.

  MARTENİÇKA da kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sağlık ve gücü temsil eder.

  1 Mart günü marteniçkalar bileklere takılır, dilekler tutulur. Senenin ilk leyleği ya da kırlangıçları görüldüğünde bilekten çıkartılır, meyve veren bir ağacın dalına bağlanır.

  Ben gelenekselleşen ritüellerin hikayelerini araştırmayı seviyorum. Bakalım bu geleneği anlatan hikayeler neler?

  İlk hikayemiz Nuh Tufan’ına dayanıyor. Kara parçasının göründüğünü haber veren güvercin ağzında beyaz bir ip parçası taşımaktadır. Fakat yolda yaralanır taşıdığı ipe kan bulaşır ve ipin yarısı kırmızı olur.

  İkinci hikâye de ilk hikâyeye benzemektedir. Bir kırlangıç insanlar arasında habercilik yapar. Verimli bir toprak bulduğunu haber veren kırlangıç yolda yaralanır ağzında taşıdığı beyaz ipe kan bulaşır. Mesajı alan kişi kuşun ağızındaki ipi koluna takar. Bunun kutsal olduğuna inanır. Zamanla koluna bağladığı bu ip gelenek haline gelir ve Balkan Coğrafyasına yayılır.

  Diğer hikâye ise bir aşkı anlatır.

  Pijo ve Penda çok eski çağlarda Balkan Coğrafyasında yaşayan iki gençtir. Pijo, çok yakışıklı, zeki ve çalışkandır. Çalışmaktan yanakları kıpkırmızıdır. Penda ise, güzeller güzeli bir peri kızıdır. Bembeyaz tenli, siyah saçlıdır.  Pijo ve Penda büyük bir aşkla birbirlerine tutulurlar.

  Dillere destan bir düğünle evlenirler ve çok mutlu yaşarlar. Bu büyük aşkı gören yöre halkı ise onların aşkını anlatan kırmızı ve beyaz iplerden bebekler yaparlar. Bebekler bu büyük aşkı temsil etmektedir.

  Bir efsaneye göre ise, bir zamanlar ormanın derinliklerinde bir tepede; Baba Mart’a diye anılan Mart’a nine yaşarmış. Yeryüzünde olan her şeyi görür ve duyarmış. Yaşlı kadın gülümsediğinde güneş pırıl pırıl parlar, kuşlar cıvıldar ve çimenler yeşerirmiş. Kızdığında ise dağların tepeleri kara bulutlar kaplar, rüzgâr tüm ormanı kırbaçlar, kuşlar ötmez olurmuş. Bu sebeple Bulgarlar Baba Marta’yı sakinleştirmek için çocuklara, koyunlara ve meyve ağaçlarına kırmızı beyaz ipler takarlarmış. Bu şekilde hastalıklardan, kötülüklerden ve afetlerden korunduklarına inanırlarmış.

  Geleneğe göre Marteniçkayı kendiniz alamazsınız. Birinden hediye gelmesi ya da örülmesi gerekir. O sebeple her mart ayında Bulgaristan’da insanlar birbirlerine Marteniçka hediye ederler.

  Şubat’ın son günü arkadaşımın Bulgaristan’dan benim için getirdiği MARTENİÇKA mı bileğime taktım ve

‘’ Mart, toprağa sakinlik, suya dinginlik, kalplere iyilik, şükredilecek bir yenilik, sonsuz mutluluk ve sonsuz huzur getir. Hayatımdaki güzelliklerin seyircisi ol‘’ dileğinde bulundum.

  Hoş geldin, Mart! Ruhlarımıza neşe getir…