Neredeyse bütün anne-babalar bazen kendilerine şu soruyu sorarlar: Neden bazı çocuklarda, önemli davranış sorunları gözlenmezken, başka bazı çocuklar anne ve babaları için sürekli sorun yaratırlar? Anne babalar davranışları düzeltmenin kurallarına ve yöntemlerine ilişkin bilgilerini artırarak çocuklarının daha iyi davranan, geçimli aile bireyleri olmalarına yardım edebilirler. İyi davranış da kötü davranış da çocuğun ödüllendirilmesi yoluyla oluşturulur. Kimi zaman, anne babalar çocuklarının kötü davranışını ‘farkında olmadan’ ödüllendirerek pekiştirirler.

Çocuğumu yetiştirirken nelere dikkat etmeliyim?

Kural 1: Çocuğunuz iyi bir davranış yaptığı zaman, ödüllendirin. SOSYAL BİR ÖDÜLDEN BAHSEDİYORUM. Çocuğunuz iyi bir davranışta bulunduğunda (örneğin, odasını topladığında, dişlerini fırçaladığında vb.) onu ödüllendirin. Bu ise şu anlama gelir? “Bak oğlum/kızım senin bu davranışın beni çok mutlu etti, seni bu davranışından dolayı tebrik ediyorum.” Çocukların davranışlarını pekiştirmede sosyal ödüller oldukça etkilidir: Gülümsemeler, okşamalar, öpücükler, övgü sözcükleri, ilgi gibi. Ancak çocuğunuzu değil de çocuğunuzun yaptığı davranışı överseniz istediğiniz davranışları pekiştirmekte daha etkili olduğunuzu göreceksiniz.

Kural 2: Çocuğunuzun yaptığı kötü davranışı ‘farkında olmadan’ ödüllendirmekten sakının. Bir çocuğun uygunsuz bir davranışını farkında olmadan ödüllendirdiğiniz zaman, o davranışı pekiştirmiş olursunuz. O davranışın gelecekte tekrarlanma olasılığı da artar. “Haydi, artık yatma vakti geldi.” dediğinizde, çocuğunuz belki ağlayıp sızlayarak, öfke nöbetlerine kapılarak, geceleri yatmaya gidişini geciktirmenin yolunu öğrenmiş olabilir. Onun ağlayıp sızlanması dayanılmaz hale gelince, ‘boyun eğerek’ onun yatağa daha geç gitmesine izin verdiğiniz olduysa tekrar düşünün.

Eşler Arasındaki Açık İletişim Çocuk Yetiştirmede Etkili Olmayı Sağlar

Eşler arasındaki açık iletişim, çocuğun yetiştirilmesinde anne babayı daha etkili kılar. Bu amaçla ebeveynler amaçlar üzerinde görüş birliğine varmalıdır. Çocuğunuzun hangi davranışının istenen davranışlar olduğuna hangilerinin de istenmeyen davranışlar olduğuna birlikte karar vermelisiniz. Çocuğunuzun uymasını istediğiniz kuralları eşinizle birlikte kararlaştırmalısınız. Mümkün oldukça yeni kuralların saptanmasına, uygulanmakta olanların değiştirilmesine katılmaya çocuğunuzu da teşvik etmeye çalışın. Kuralların belirlenmesin de onun da payı olursa, o kurallara uyma olasılığı artar, karşı koyma olasılığı ise azalır. Ne olursa olsun, artık bir kural kararlaştırılınca, çocuktan bu kurala uygun davranması beklenmelidir. Hangi davranışların beğenileceğini, hangilerinin iyi karşılanmayacağını çocuğun bilmesi gerekir.

Çocuklardaki İyi Davranışı Nasıl Daha Fazla Artırabilirsiniz?

1-Etkin aldırmazlık uygulayın: Etkin aldırmazlık huysuzlanan, yüksek sesle yakınıp duran, ısrarla istekler ileri süren, tutturan ve yalvaran, hafif öfke nöbeti geçiren çocuğunuz ile ilgilenmeye kısa bir süre ara vermeniz demektir. Etkin Aldırmazlık Nasıl Uygulanmalı? Kısa bir süre çocuğunuza ilgi göstermeyi bırakın. Onunla iletişim kurmaya çalışmayın. Azarlamayın ve göz teması kurmaktan kaçının. Yüz ifadenizin de önemli olduğunu unutmayın ve asla kızgınlık belirtisi göstermeden sakinleşmesini bekleyin. Sakinleşip yanınıza geldiğin de ise davranışını ve sonuçlarını onunla konuşmaya başlayabilirsiniz.

2-Çocuğunuza İyi Örnek Olun: Anne babalar gösterdikleri davranışlarla sürekli olarak çocuklarının gözünde model oluştururlar. Çocuğunuz doğru ya da yanlış davranmayı sizin davranışınızı ve başkalarının davranışlarını gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenir. Unutmayın çocuğunuz sizin aynadaki yansımanızdır…