Derya Şenel Demir

Derya Şenel Demir

Gerçek gerçeklikle yarışacak kadar gerçek hale gelen bilgisayar oyunları

Çocuğuyla oyun oynayacak süreyi bulamayan, yaşanılan gün akışına çocuğunu dahil edemeyen ya da çocukla baş başa kalınan vakti nasıl kaliteli geçirilebileceğini bilmeyen aile ne yapıyor? Çocuğunu elektronik çocuk bakıcısının ( bilgisayar, tablet, televizyon ) eline veriyor. Anne baba ile oynanan ancak ebeveynin var olamadığı, bir eliyle telefon bir gözüyle televizyonda oldukları bir oyun mu? Yoksa bol uyaran dolu bir bilgisayar oyunu mu? Hangisi cazip geliyor çocuğa… Sorunun cevabını hepimiz biliyoruz. Masum olmayan bu bilgisayar oyunlarının şiddet içeriklerinin giderek artması ve okuldan gelen şikayetler neyse ki ebeveynleri düşündürmeye başladı.

Bir araştırmadan yola çıkarak anlatmak istiyorum bu oyunları. Bir grup çocuğa tek başlarına iken şiddet içerikli görüntüler izletiliyor. Aynı görüntüler başka bir grup çocuğa ise yanlarında bir yetişkin varken gösteriliyor. Görüntüleri yalnız başına izleyen çocuklar her defasında bu görüntülerden daha çok zevk almaya, öğrendikleri kelimeleri günlük yaşam dillerinde kullanmaya ve görüntüdeki kahramanın hareketlerini yapmaya başlıyorlar. Bir yetişkin denetiminde görüntüyü izleyen çocuklar ise giderek bu kötü sahnelerden rahatsızlık duymaya başlıyorlar. Çünkü izlenen bu sahnelerin ne kadar kötü ve yanlış olduğu anlatan bir ebeveyn var yanlarında. Yalnız başına izleyen çocuklar bu görüntüleri oyun olarak anlamlandırırken, diğerleri nasıl anlamlandırılması gerektiğini öğreniyorlar. Bir çocuğun soyut düşünme yetisinin yedi yaşından sonra geliştiğini hatırlarsak daha küçük çocukların bu görüntüleri hayal ve gerçek diye ayıramayacağını tahmin edebiliriz.

Çocuğunuz oyun oynarken kötü olan sahnelere maruz kaldığında, korkacak ve bu duygusunu tek başına regüle edemeyecektir. Yanında sakin kalan, panik yapmadan bu sahneyi anlamlandıran bir ebeveyne ihtiyaç duyacak ve böylece sahne anlamını yitirecektir. Tam bir gününü bilgisayar oyunlarıyla geçiren bir çocuk danışanımla çalıştığım seanslarda gördüm ki; çocuk kendini yalnızca orada yeterli ve başarılı hissediyor. Bir makineyi kontrol ediyor ya da bir yarışı orada kazandığında övgü alıyor. Böylece tek mutluluk kaynağının bu oyunlar olduğunu ifade ediyor. Yani aile içinde karşılanmayan duygusal ihtiyaçlar burada karşılanıyor.

Peki ebeveyn olarak ne yapmalı?
Yasak koyacağınız bilgisayar oyunlarına karşı çocuğunuzun merakı daha da artacağından bunu tamamen engellemek yerine doğru kullanmayı öğretmelisiniz. Oyuna ayrılan süreyi en baştan belirlemeli, bu süreyi aşmasına izin vermemeli ve oyunda çocuğunuza eşlik etmelisiniz. Filtre programlarını kullanmak alınabilecek önlemlerden biri olabilir. Çocuğun günde en fazla bir saatini bilgisayar başında geçirebileceği şartını hatırlayıp ona başka uğraşlar edindirme konusunda aceleci davranmalısınız. Mümkün olduğu kadar birlikte yaşına uygun etkinlikler düzenleyerek birlikte zaman geçirebileceğiniz hobiler geliştirmelisiniz. Bu yazıyı okuduktan sonra çocuğunuza bir sorun bakalım. Mortal Kombat, Doom, Dark Elf, South park the stick of truth ve Grand theft auto… En tehlike olarak sayabileceğim bu felaket oyunlarından hangisinin içinde bir gün geçiriyor?

Önceki ve Sonraki Yazılar