AGROEKOLOJİNİN DÜŞÜŞÜ VE YÜKSELİŞİ

1968’lerde üniversitelerimizde kürsü sistemi vardı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesinde o zamanlar “agroekoloji ve tarla bitkileri kürsüsü” bulunmakta idi. Diğer ziraat fakültelerimizde agroekoloji adında bir kürsü olmadığını zannediyorum. Agroekolojiye verilen bu önem yeşil devrimin hızla yükseldiği yıllardan önceki bir anlayışı yansıtıyordu. Henüz tarım kimyasalları değil ekolojik süreçlere önem veriliyordu. Ancak bu yıllarda hızla yeşil devrim denilen anlayış yerleşti. Agroekolojinin düşüşü başladı. Bu arada ziraat fakültelerimizde bölüm sistemine geçildi ve İzmir’de de agroekoloji kürsü adından silindi ve ona verilen önem azaldı. Buna rağmen bu eski gelenek az da olsa devam etti ve İzmir’de Ziraat Fakültesinde şu anda bile adı “tarımsal ekolojiye” dönüşmüş de olsa böyle bir ders okutuluyor. Ancak ders içeriği şu andaki agroekolojinin gelmiş olduğu noktanın çok gerisinde bir çizgidedir. Bu arada yeşil devrimin kötü yanları hızla gözler önüne serilmeye başladı. Agroekoloji yepyeni bir canlanma yaşadı. Şu anda hızla yükseliyor. Agroekoloji hem bir bilim, hem bir uygulama veya teknikler, hem de bir sosyal hatta politik hareket olarak gelişmektedir. Özellikle Latin Amerika’da çok saygındır. Örneğin Brezilya’daki agroekoloji kongrelerine inanılmaz sayılarda bilim insanı, çiftçi ve köylü katılmaktadır. Avrupa ve Kuzey Amerika’da hem üniversitelerde hem de köylü, çiftçi hareketlerinde hızla yükselmektedir. Dünya köylüleri, çiftçileri, balıkçıları, göçebelerinin örgütü Via Campesina gıda egemenliği ile birlikte agroekolojiyi temel olarak programına almıştır. Ülkemizde de Üretici Sendikaları bu örgütün bir parçasıdır. Via Campesina uzun uğraşlar sonrası Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünü (FAO) agroekolojiyi kabul etmeye ikna etmiştir.    

Agroekolojik tarım, tarımsal üretim sistemlerine uygulanan ekolojik süreçlerin incelenmesidir. Agro= tarla veya bu kullanımıyla tarım, eco= çevre, ev, loji= bilim demektir. Agroekoloji hem bir bilim, hem bir hareket, hem de uygulama demektir. Agroekoloji organik tarıma indirgenemez. Ancak çıkış noktasından uzaklaşarak, uygulanmasında sistemin denetimine alınarak evcilleştirilen organik tarım, epeyce sorunları olmasına rağmen agroekolojik tarımın içinde kabul edilebilir. Birçok bilim ve teknik dalının agroekolojiye katkıları vardır. Sosyal, ekonomik ve politik konular da bu bilim de önemli bir ağırlığa sahiptir. Agroekoloji sadece tekniklere indirgenemez. Sosyal yönü olmadan agroekolojiyi uygulamak olanaksızdır. Miguel A. Altieri agroekolojinin önde gelen araştırmacı ve eğitimcilerdendir.

Agroekoloji birçok yaklaşımı içerir. Bunlar permakültür, onarıcı tarım, organik tarım, koruma tarımı, Fukuoka’nın tarım sistemi, biyodinamik tarım gibi örneklendirilebilir.

Ülkemizde agroekoloji anlaşılmamıştır. Ziraat fakültelerinde ve tarımsal kuruluşlarda dikkate alınmaz. Agroekolojinin gelişmesi için ne yazık ki ziraat fakülteleri öncülük yapamıyor. Bu durumda görev, sivil toplum kuruluşlarına, çiftçilere ve belediyelere düşüyor.

Önceki ve Sonraki Yazılar