Siyasi yaşamımızın vazgeçilmezleri arasında olan erken seçim bu günlerde yeniden dillendirilmeye ve yanı sıra da her zaman olduğu gibi seçim yasasına yönelik talepler konuşulmaya başlandı. Parlamentonun dönemini tamamlayamadan seçiminin yenilenmesi ve seçime giderken de yeni bir seçim yasası yapılması olağan kabul ediliyor. Evet seçim yapılması, bir tıkanıklık oluştuysa bunun çözümü için millete gidilmesi demokratik anlayışla bağdaşır. Ancak bir istisna olması gereken erken seçimin genel kural haline getirilmesi kabul edilemez. Biz istisnayı kurala dönüştürmeyi başardık.

Örneğin ilki 27 Ekim 1957, sonuncusu da 24 Haziran 2018 tarihinde olmak üzere demokrasimiz on kez erken seçim yaşamıştır. İkinci erken seçim ilkinden yirmi yıl sonra 5 Haziran 1977 tarihinde yapıldığı halde diğerleri; 29 Kasım 1987, 20 Ekim 1991, 25 Aralık 1995, 18 Nisan 1999, 16 Temmuz 2002, 27 Nisan 2007, 1 Kasım 2015 sonuncusu da 24 Haziran 2018 tarihlerinde art arda yaşanmıştır. (Ayrıntı için: Yılmaz Gökgöz https://www.beykozgundem.com/erken-secimler-ve-beykoz-makale,126.html)

Bütün bu erken seçimler iktidar partilerinin kararı ile ve milletvekillerinin oyları ile gerçekleşmiştir. Kişisel tecrübemle de sabittir ki iktidar partisi yandaşları tarafından erken seçim lafı gündeme sokuldu mu iktidarı ve muhalefeti ile peşine düşülmekte, kimse seçimden kaçmakla suçlanmak istemediği için hazır olduklarını belirtip daha da ileri giderek “hemen seçim” istediğini açıklayıp öncülük almaya çalışmaktadır. Milletvekillerinin desteği ise genelde kerhendir.

Parlamento çoğunluğuna sahip partiler erken seçim kararları alırken hemen hepsinde seçim yasalarında yararlarına olacağını düşündükleri değişiklikleri de yapmışlardır. Sonunda Türkiye, bir önceki seçimde uygulanan kanunla yeni seçim yapamaz hale gelmiş ve her seçime yeni düzenlemelerle gidilmiştir.

Örneğin 298 sayılı 2 Mayıs 1961 tarihli Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun onlarca maddesi 43 kez değiştirilmiştir. En son değişiklik de 24 Haziran 2018 tarihinde yapılacak erken seçimde uygulanmak üzere 25 Nisan 2018 tarihinde 7140 sayılı kanunla düzenlenmiştir.

Aynı durum 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu için de geçerlidir. 10 Haziran 1983 tarihli bu kanunun onlarca maddesi 16 kez değiştirilmiştir. Mahalli idareler seçimi kanunda yapılan değişikliklerden söz etmiyorum.

Seçim yasalarında bu kadar çok yapılan değişiklik, çok farklı seçim sistemlerinin bir uygulanıp bir vazgeçilmesi karışık ve istikrarsız bir tablo yaratmıştır. Oysa seçim sistemi siyasal yaşamı belirleyen en önemli etkendir.

Hangi seçim sistemleri denenip vaz geçilmemiştir ki:

- Çoğunluk Sistemi,

- Nispi Temsil Sistemi,

- Liste Usulü Çoğunluk Sistemi,

- Barajsız d’Hondt Sistemi,

- Ülke Barajlı d’Hondt Sistemi,

- Çifte Barajlı d’Hondt Sistemi + Kontenjan Sistemi,

- Çevre Barajlı d’Hondt Sistemi,

- Milli Bakiye sistemi,

- Tercihli sistem. (Ayrıntı için: “Siyasi Partiler ve Seçim Kanunlarında Değişiklik Önerileri” TESAV Yayınları No:28 Nisan 2005)

Ne yazık ki siyaset giderek kutuplaştırma esaslı yapıldığı ve hedef ne pahasına olursa olsun güçlü bir şekilde iktidarda kalmayı sürdürmek olduğu için ülkeye uygun seçim sistemi ve yasası hazırlanamamaktadır. Oysa seçim sisteminin ülkenin koşulları ile ilgisi vardır. Ülkenin koşullarına uygun sistem uzun yıllar uygulanabilmektedir. Örneğin İngiltere, 650 seçim bölgesinde tek turlu, tek adaylı ve 5 yılda bir seçim yapılan sistemi 200 yıldır başarı ile uyguluyor. Son genel seçim 2015 yılında yapıldı ve sonrakinin 2020 yılında yapılması gerekirken Avrupa Birliği sorunları nedeni ile 8 Haziran 2017 tarihinde erken seçim yapılmasına karar verildi. Ancak seçim sistemini ve yasalarını değiştirmek kimsenin aklına gelmedi ve erken seçim isteyen Başbakan Theresa May tek başına hükümet kuracak çoğunluğu sağlayamadı..

Doğruyol Partisi ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti koalisyon hükümeti döneminde dar bölgeli ve iki turlu sitem için benim de içinde bulunduğum bir çalışma başlatılmış ancak tamamlanamamıştı.

Erken seçim gemisinin yola çıkmak için hazırlıklara başladığı anlaşılan günümüzde umalım ki iktidar barışçı bir seçim ortamı yaratabilsin.