DÜZENE UYAN KOOPERATİFÇİLİK HİÇ BİR YERE GİTMEZ

Kooperatif olarak yola çıkıp düpedüz ulusötesi şirket olmuş örnekler bile var. Örneğin Fransız LimaGrain firması Türkiye’de de tohum sektöründe şirket satın alarak rol oynayan dünyanın en büyük tohum devlerinden biridir. Bu şirketin kökeninde bir kooperatif yatmaktadır. Şüphesiz bu şirket yerel tohuma ve köylülerin kendi tohumunu satmasına karşıdır. Avrupa’nın süt alanında önemli kooperatiflerinin Asya, Afrika gibi kıtalarda süt fabrikalarını satın alarak uluslararası şirketler arasına girmekte oldukları da bilinmektedir. Orada artık kooperatifçilik bitmektedir. Ülkemizde de Konya Şeker; kooperatif yapısında ve PankoBirlik çatısı altında bir anonim şirkettir. Tamamen endüstriyel bir tarım sistemi uygulamaktadır.

Aslında kooperatifçilik dayanışma ve emeğin çıkarlarını savunan bir tarihe sahiptir. Ancak kapitalist sistem onu da kendine benzetmek için büyük çabalar gösteriyor. Kooperatifleri şirketleştirmeye çalışıyorlar. Tarım Satış Kooperatifleri kanunu değişirken IMF bu kooperatiflerin ilk düzey ürün işleme tesislerinin ötesindeki işletmelerin- örneğin pamukta çırçır fabrikaları haricinde, yağ kombinaları ve iplik fabrikalarının- anonim şirket haline gelmesini dayatmıştır. 

Endüstriyel tarım sistemini kabul eden ve tarım kimyasallarına dayalı tarım yapan ve ürünlerini aracılara satan çiftçiler nasıl bağımsızlaşamıyor ve dayanıklılık kazanamıyorlarsa, aynı yolda olan kooperatifler de ortaklarını ancak suyun üstünde tutabilirler. Böyle bir kooperatif kimyasal gübre, tarım ilacı, yem gibi endüstriyel girdileri şirketlerden ancak küçük bir indirimle alabilirler. Çok pazarlık yaparlarsa girdinin kalitesi düşebilir. Örneğin kalitesiz yem almaya başlarlar. Ortaklarına kazandıracakları kazanç küçük olacaktır. Gene bu kooperatif ortaklarından aldığı ürünleri doğrudan hatta işleyerek aracılara sattığında gene elde edeceği yarar örgütsüz çiftçiden sadece birazcık fazla olabilir. Kurtuluş bağımsızlaşmak ve dayanıklılık kazanmaktır. Kooperatif agroekolojik tarım sistemini benimsemeli ve ürünleri olabildiğince işleyerek kendi satış marketleri, tüketim kooperatifleri, gıda grupları, e-ticaret ve köylü pazarları yoluyla satmalıdır. Şüphesiz bu bir süreç isteyecektir. Ancak doğrultu bu yönde olmalıdır. Aksi yönde yol alındığında bu çiftçiye hiçbir yarar sağlamaz. Belki bir kısmının üretime zar zor devam etmesini sağlar. 

Avrupa’da yeni kuşak kooperatifler ortaya çıkmıştır. Örneğin Hollanda’da NWF ve ona bağlı VEL ve VANLA, Fransa’da BioKoop gibi örnekler görülmektedir. Kooperatifçilik çok etkili bir araç olabilir. Başka bir kooperatifçilik mümkündür.  

Önceki ve Sonraki Yazılar