Şeker hastalığı ile birlikte obezite ve hipertansiyon tüm dünya ölçeğinde önlenebilir. Ölüm nedenlerinin ilk sırasında yer almaktadır. Diyabet ve obezite bütün kronik hastalıkların ana nedenidir.

Diyabet hastalığı için risk faktörleri

Aile öyküsü (genetik)

45 yaş üzeri olmak

Hipertansiyon

Gestasyonel diyabet (diyabetin gebelikte ortaya çıkıp gebelikten sonra kalkması)

İyi huylu kolesterolün 45mg/dl’den az olması

Trigliseridlerin 250mg/dl’nin üzerinde olması

Diyabet hastalıkların tanı kriterleri

Açlık kan şekerinin 126mg/dl’nin üzerinde olması

Herhangi bir zamanda kan glikoz düzeyinin 200mg/dl’nin üzerinde olması

Oral glikoz tolerans testinde iki saatlik plazma glikozunun 200mg/dl’nin üzerinde olması

Diyabet genetik bir hastalık mıdır?

Diyabet hastalığının %100 genetik bir hastalık olduğu ve asla önlenemeyeceği gibi yaygın bir kanı kesinlikle yanlıştır. Birinci derece akrabalarında diyabet hastalığı olanlarda risk yüksektir. Bazen hastalık önce çocuklarda daha sonra ebeveynlerde ortaya çıkabilir. Genetik yapı diyabet için risk faktörüdür, fakat hastalığın tüm dünya ölçeğinde çok hızla yaygınlaşmasını sadece genetik riskle açıklanamaz. Çevresel etkenler ve yaşam biçimi diyabetin ortaya çıkmasında en önemli faktördür. Genler silahı doldurur fakat tetiği çeken çevre ve yaşam biçimidir. Dış çevreden ve içeriden gelen etkiler genleri etkileyerek diyabetin çıkmasına kolaylaştırır veya zorlaştırır.

Diyabet oluşumunu etkileyen iç ve dış çevre şartları

Dış çevre şartları

Yaşam tarzı, Beslenme, diyet, Stres, Bakteri ve virüs gibi mikroorganizmalar, İlaçlar, Allerjenler, Hava, su ve besinlerdeki toksinleri, ağır metaller ve radyoaktivite

İçsel şartlar

Yangı (inflamasyon), Serbest radikaller, oksidatif stres, Barsak florası, Allerjenler İmmün sistem, Hormonlar

Diyabet oluşumunu etkileyen faktörler

Kalori kontrolü

Doğal ve taze besinler

Fiziksel aktivite

Uyku

Huzur

Diyabet hastalığının kronik komplikasyonları

Kalp damar hastalıkları

Felç

Bunama

Kanser

Hipertansiyon

Karaciğer yağlanması ve siroz

Körlük

Depresyon

Duygu durum bozukluğu

Kronik böbrek yetersizliği

Beyin ve sinir hastalıkları

Diyabet önlenebilir bir hastalıktır ve tanısı kolaydır

Diyabet önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Diyabet bugünden yarına değil, ortalama 5-15 yıl süren bir süreç sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu süreçte HBA1C tetkiki ile son 3 aylıkken şekeri ortalamasını yüksek olarak bulunması önemlidir. Bu süreç içinde açlık kan şekerleri normal olabilir. Açlık glikoz tayini yanı sıra tokluk glikoz tayinleri önemlidir. Açlık kan şekerinin normal değeri olan 100mg/dl ile 126mg/dl arasında bulunduğu geniş dönemi kanda HBA1C tayini ile birlikte değerlendirilerek glisemik indeksi ve glisemik yükü düşük, kalorisi uygun sebze ağırlıklı bir diyet ve egzersiz programı ile kişide şeker hastalığının ortaya çıkması rahatlıkla önlenebilir. Başta beslenme olmak üzere yaşam tarzı değişiklikleri ve egzersiz kan şekeri yüksekliği ile birlikte kişide var olan yüksek tansiyon, yüksek trigliserid ve kolesterol düzeylerini ve bünyede var olan inflamasyonu normale döndürebilir.

Fabrikalarda ve tezgâhlarda üretilen rafine karbonhidrat, doymuş ve trans yağ, tuz, ambalajlı gıdalar, obezite ve diyabetin en önemli sebebidir. Bu tür gıdalardan uzak durulması hastalığın ortaya çıkmaması ve hastalık ortaya çıktıktan sonra tedavinin en önemli unsurudur. Hamburger, kolalı ve gazlı içecekler, patates kızarması, toz şeker ve beyaz undan yapılmış gıdalar tüketilirken hastalığın sadece ilaçlarla tedavi edilmeye çalışılması hastalığın kötü komplikasyonlarını önlemeye yetmez. İçinde bol miktarda früktozdan zengin mısır şurubu ve kafein bulunan sıvı içecekler şeker hastalığına adeta davetiye çıkarır. Bu tür içeceklerin glisemik indeksi ve glisemik yükü çok yüksektir, içindeki kafein bağımlılık yaratır. Şeker yerine suni tatlandırıcılarla yapılmış olsa bile içecekler son derece sakıncalıdır. Suni tatlandırıcılar açlık ve tokluk hormonlarının normal işlev görmesine engel olarak, insülin salgılanmasını uyararak şeker hastalığına zemin hazırlar.

Obezite ve diyabetin önlenmesi için tavsiyeler

Liften zengin beslen

Omega 3/omega 6 dengesini gözet

Beyaz ekmek, beyaz pirinç, makarna gibi rafine karbonhidratlardan uzak dur

Kurutulmuş meyve tüketme

Yeşil sebze ve bakliyatları sık tüket

Sıvı kaloriden uzak dur (meyve suyu, kola, soda)

Hayvansal gıdalar ve (et, süt, süt ürünleri) çok az tüket

Haftada iki kez balık yeterli

Günde iki kez 30 gramlık işlenmemiş kuruyemiş tüket

Doymuş ve trans yağlardan uzak dur

İşlenmiş, ambalajlı gıdalardan uzak dur

Doğal ve organik bitkisel gıda tüket

Spor ve egzersiz yap

Stres yapma

Meyve suyu içme, meyve ye

Glisemik indeks ve glisemik yükü düşük 5 porsiyon meyve (greyfurt, elma, yaban mersini, vişne, böğürtlen, portakal, kivi, çilek)